Co to jest czasowniki nieregularne w języku niemieckim – tabela wraz z odmianą

Każdy, kto uczył się języka w szkole, doskonale wie, czym są czasowniki nieregularne w języku niemieckim. Do dziś pamiętam swoją pierwszą lekcję, na której dostałam kserówkę z bardzo długą listą niezrozumiałych słów. Pamiętam, że nauczycielka powiedziała, że za dwa tygodnie napiszemy z niej sprawdzian, a ja pomyślałam, że to niemożliwe, żebym to wszystko zapamiętała. 

Presja dostania negatywnej oceny zmotywowała mnie jednak do „wkucia” listy na pamięć. Udało mi się nawet dostać czwórkę. Wszystko po to, żeby za chwilę zapomnieć większości słów, których się uczyłam. Ten sposób nauki nigdy nie przyniesie dobrych efektów. Teraz wiesz już, jak na pewno się nie uczyć. W takim razie, jak to zrobić? W tym artykule dowiesz się, czym właściwie są czasowniki nieregularne i poznasz najlepsze sposoby na naukę opracowane przez zespół Taalhammera. Dodatkowo mam dla ciebie parę wskazówek. Zaczynajmy!

Dlaczego czasowniki nieregularne są ważne w nauce języka niemieckiego?

Kiedyś wszystkie czasowniki były nieregularne. Oznaczało to, że ich odmiana była nieprzewidywalna i każdej formy trzeba było uczyć się indywidualnie.

Powstawanie czasowników regularnych wynikało z naturalnego procesu ewolucji języka. Pojawiła się potrzeba uproszczenia systemu czasowników. Część nieregularności została zredukowana, a niektóre nieregularne czasowniki stały się regularne, dostosowując się do nowych wzorców.

Co najciekawsze, czasowniki, które były najczęściej używane, miały większą szansę pozostać nieregularne. Czasowniki używane przez wiele pokoleń, które były dobrze znane w języku, pozostały takie same. Ich nieregularność była już tak głęboko zakorzeniona w tradycji języka, że ludzie utrzymywali te odmiany, pomimo pojawienia się regularnych wzorców innych czasowników.

Dlaczego więc ważna jest nauka czasowników nieregularnych? Z powyżej historii możemy wyciągnąć taki wniosek: Czasowników nieregularnych jest mniej niż regularnych, lecz są najczęściej używane w języku niemieckim.

Najlepszym przykładem na potwierdzenie tej tezy są czasowniki: haben (mieć) i sein (być). Według eksperymentu przeprowadzonego przez zespół Taalhammera, który polegał na analizowaniu czasowników obecnych w obszernym zbiorze niemieckich tekstów, czasownik sein wyniósł średnio ok.20-25% wszystkich czasowników użytych w tych tekstach.

Jak odróżnić czasowniki nieregularne od regularnych?

Kiedy czasowniki są regularne? Czasowniki regularne w języku niemieckim odmieniają się według zasad gramatycznych i wzorców. Ich temat pozostaje taki sam, niezależnie od czasu ani osoby, w jakiej go używasz. Temat, inaczej “rdzeń” czasownika, to jego część, która pozostaje po odjęciu końcówki. Czasownikiem regularnym  jest na przykład spielen (grać). Temat tego czasownika to spiel i pozostaje taki sam dla każdej osoby. Jego odmiana przedstawiona jest w tabelce poniżej:

niemiecki	polski
ich spiel+e (ja gram)	wir spiel+en (my gramy)
du spiel+st (ty grasz)	ihr spiel+t (wy gracie)
er/sie/es spiel+t (on/ona/ono gra)	sie/Sie spiel+en  (oni grają)

W przypadku czasowników nieregularnych w temacie zmienia się samogłoska w drugiej (du) i trzeciej osobie liczby pojedynczej (er, sie, es). Takim czasownikiem jest na przykład nehmen (brać). Patrząc na tabelę poniżej, możesz zauważyć, że “e” w temacie zamienia się na “i”.

polski	niemiecki
ich nehm+e	wir nehm+en
du nimm+st	ihr nehm+t
er/sie/es nimm+t	sie/Sie nehm+en

Pamiętam, że odmiana tego czasownika sprawiała mi problem na początku nauki i wtedy mój nauczyciel podsunął mi ciekawe skojarzenie. Znasz lizaki „nimm2” (po polsku: weź 2)? Od tego czasu mój mózg automatycznie łączy to słowo z kolorowym opakowaniem lizaków i napisem, który od razu przypomina mi prawidłową odmianę. Spójrz na nasz kurs języka niemieckiego!

Jak nauczyć się najważniejszych czasowników nieregularnych?

Dlaczego tylko najważniejszych? Dlatego, że właśnie od tego powinieneś zacząć. Czasowników nieregularnych jest ponad 200. Zamiast próbować nauczyć się całej listy na raz, zacznij od zaznaczenia czasowników, które już znasz i których chciałbyś używać na co dzień. Wraz ze wzrostem twoich umiejętności językowych lista stopniowo będzie się powiększać. 

Pamiętaj, żeby uczyć się od razu 3 form czasownika, najlepiej dla trzeciej osoby liczby pojedynczej. W tej formie czasownik zmienia się najbardziej, dlatego przygotowaliśmy dla ciebie tabelkę właśnie z taką odmianą (znajdziesz ją na końcu tego artykułu).

Razem z zespołem Taalhammera przeprowadziliśmy eksperyment, którego celem było znalezienie najskuteczniejszej metody nauki czasowników nieregularnych. Stworzyliśmy sześć grup, z których każda uczyła się w inny sposób. Po dwóch tygodniach przeprowadziliśmy test. Okazało się, że wyniki jednej grupy, zdecydowanie wybiły się na tle pozostałych. Sposób, który okazał się najskuteczniejszy polegał na tym, że członkowie grupy tworzyli własne zdanie do każdej z trzech form czasownika. Zobrazuję ci to na przykładzie czasownika geben (dawać).

osoba	czasownik	niemiecki	polski
3. osoba liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym	gibt	Er gibt mir an jedem Geburtstag Blumen.	On na każde urodziny daje mi kwiaty.
1. i 3. osoba w czasie przeszłym Präteritum	gab	Dieses Jahr gab er mir meine Lieblingspralinen.	W tym roku dał mi moje ulubione czekoladki.
3. osoba w czasie przeszłym Perfekt	hat gegeben	Meine Freundin hat mir Ohrringe gegeben.	Moja przyjaciółka dała mi kolczyki.

W trakcie naszych badań metoda nauki całymi zdaniami wielokrotnie okazała się bezkonkurencyjna. Dlatego, aby nauczyć się czasowników nieregularnych, tak aby później bezproblemowo z nich korzystać, spróbuj stworzyć własne zdania z tymi czasownikami. Nauka zdań jest przyjemniejsza niż samo zapamiętywanie słów i ich tłumaczeń, dzięki czemu dłużej się nią zajmujesz, szybciej zrobisz postępy i będziesz miał większą motywację do dalszej nauki.

Odmiana czasowników nieregularnych w czasie teraźniejszym

Przy czasownikach nieregularnych w czasie teraźniejszym Präsens możesz zauważyć dwa główne rodzaje zmian. Pierwszy typ obejmuje te, gdzie litera a w temacie zamienia się na ä. W drugim typie, litera e w temacie może zmienić się na i lub ie.

ich wachse	wir wachsen
du wächst	ihr wachst
er/sie/es wächst	sie/Sie wachsen

ich geben	wir geben
du gibst	ihr gebt
er/sie/es gibt	sie/Sie geben

Odmiana czasowników nieregularnych w czasie przeszłym

Przy czasownikach nieregularnych w czasach przeszłych Präteritum i Perfekt możesz zauważyć cztery główne rodzaje zmian. 

• Zmiana tematu: E – A – O, np. befehlen, befahl, befohlen
• Zmiana tematu: E – A – E, np. fressen, fraß, gefressen
• Zmiana tematu: IE – O – O, np. fliegen, flog, geflogen
• Zmiana tematu: EI – IE – IE, np. bleiben, blieb, geblieben

Jak nauczyć się czasowników nieregularnych z aplikacją Taalhammer?

Oprócz gotowego kursu języka niemieckiego aplikacja Taalhammer oferuje możliwość dodawania własnych treści. Dzięki temu możesz tworzyć własne kolekcje i dodać zdania, które sam przygotowałeś. Skorzystaj ze słownictwa, które cię interesuje i na temat którego masz coś do powiedzenia w swoim języku ojczystym. Twoja nauka nie tylko będzie wtedy przyjemniejsza, ale również zobaczysz szybkie efekty, bo będziesz uczyć się z materiałów dostosowanych do swoich własnych potrzeb. W końcu to ty wiesz najlepiej, co ma zastosowanie w twoim życiu. 

Załącznik: tabela form czasowników nieregularnych

Bezokolicznik	3. osoba liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym	1. i 3. osoba w czasie przeszłym Präteritum	3. osoba w czasie przeszłym Perfekt
backen – piec	bäckt (backt)	backte (buk)	hat gebacken
befehlen – rozkazywać	befiehlt	befahl	hat befohlen
beginnen – zaczynać	beginnt	begann	hat begonnen
beißen – gryźć	beißt	biss	hat gebissen
bergen – kryć w sobie	birgt	barg	hat geborgen
bersten – pękać	birst	barst	ist geborsten
betrügen – oszukiwać	betrügt	betrog	hat betrogen
bewegen – nakłaniać	bewegt	bewog	hat bewogen
biegen – giąć	biegt	bog	hat gebogen
bieten – oferować	bietet	bot	hat geboten
binden – wiązać	bindet	band	hat gebunden
bitten – prosić	bittet	bat	hat gebeten
blasen – dmuchać	bläst	blies	hat geblasen
bleiben – pozostawać	bleibt	blieb	ist geblieben
braten – smażyć, piec	brät (bratet)	briet	hat gebraten
brechen – łamać	bricht	brach	ist / hat gebrochen
brennen – płonąć	brennt	brannte	hat gebrannt
bringen – przynosić	bringt	brachte	hat gebracht
denken – myśleć	denkt	dachte	hat gedacht
dingen – wynajmować	dingt	dang	hat gedungen
dreschen – młócić, tłuc	drischt	drosch	hat gedroschen
dringen – przedostawać się, żądać	dringt	drang	ist / hat gedrungen
dürfen – móc, mieć pozwolenie	darf	durfte	hat gedurft
empfehlen – polecać	empfiehlt	empfahl	hat empfohlen
erlöschen – wygasać	erlischt	erlosch	ist erloschen
erschrecken – wystraszyć się	erschrickt	erschrak	ist erschrocken
erwägen – rozważać	erwägt	erwog	hat erwogen
essen – jeść	isst	aß	hat gegessen
fahren – jechać, zawozić	fährt	fuhr	ist / hat gefahren
fallen – upadać	fällt	fiel	ist gefallen
fangen – łapać	fängt	fing	hat gefangen
fechten – walczyć	ficht	focht	hat gefochten
finden – znajdować	findet	fand	hat gefunden
flechten – pleść	flicht	flocht	hat geflochten
fliegen – latać	fliegt	flog	ist / hat geflogen
fliehen – uciekać	flieht	floh	ist geflohen
fließen – płynąć	fließt	floss	ist geflossen
fressen – żreć	frisst	fraß	hat gefressen
frieren – marznąć	friert	fror	hat gefroren
gären – fermentować	gärt	gor	ist gegoren
gebären – rodzić	gebiert (gebärt)	gebar	hat geboren
geben – dawać	gibt	gab	hat gegeben
gedeihen – rozwijać się	gedeiht	gedieh	ist gediehen
gehen – iść	geht	ging	ist gegangen
gelingen – udawać się	gelingt	gelang	ist gelungen
gelten – obowiązywać	gilt	galt	hat gegolten
genesen – zdrowieć	genest	genas	ist genesen
genießen – rozkoszywać się	genießt	genoss	hat genossen
geschehen – wydarzać się	geschieht	geschah	ist geschehen
gewinnen – wygrywać	gewinnt	gewann	hat gewonnen
gießen – podlewać	gießt	goss	hat gegossen
gleichen – być podobnym	gleicht	glich	hat geglichen
gleiten – szybować	gleitet	glitt	ist geglitten
glimmen – tlić się	glimmt	glomm	hat geglommen
graben – kopać	gräbt	grub	hat gegraben
greifen – chwytać	greift	griff	hat gegriffen
haben – mieć	hat	hatte	hat gehabt
halten – trzymać	hält	hielt	hat gehalten
hängen – wisieć	hängt	hing	hat gehangen
hauen – bić, lać	haut	haute (hieb)	hat gehauen
heben – podnosić	hebt	hob	hat gehoben
heißen – nazywać się	heißt	hieß	hat geheißen
helfen – pomagać	hilft	half	hat geholfen
kennen – znać	kennt	kannte	hat gekannt
klimmen – wspinać się	klimmt	klomm (klimmte)	ist geklommen (geklimmt)
klingen – brzmieć, dzwonić	klingt	klang	hat geklungen
kneifen – szczypać	kneift	kniff	hat gekniffen
kommen – przychodzić	kommt	kam	ist gekommen
können – móc, umieć	kann	konnte	hat gekonnt
kriechen – pełzać	kriecht	kroch	ist gekrochen
laden – ładować	lädt	lud	hat geladen
lassen – kazać, zostawiać	lässt	ließ	hat gelassen
laufen – biec	läuft	lief	ist gelaufen
leiden – cierpieć	leidet	litt	hat gelitten
leihen – pożyczać	leiht	lieh	hat geliehen
lesen – czytać	liest	las	hat gelesen
liegen – leżeć	liegt	lag	hat gelegen
lügen – kłamać	lügt	log	hat gelogen
mahlen – mleć	mahlt	mahlte	hat gemahlen
meiden – unikać	meidet	mied	hat gemieden
melken – doić	melkt	molk (melkte)	hat gemolken
messen – mierzyć	misst	maß	hat gemessen
mögen – lubić	mag	mochte	hat gemocht
müssen – musieć	muss	musste	hat gemusst
nehmen – brać	nimmt	nahm	hat genommen
nennen – nazywać	nennt	nannte	hat genannt
pfeifen – gwizdać	pfeift	pfiff	hat gepfiffen
preisen – chwalić	preist	pries	hat gepriesen
quellen – tryskać	quillt	quoll	ist gequollen
raten – radzić	rät	riet	hat geraten
reiben – trzeć	reibt	rieb	hat gerieben
reißen – rozrywać	reißt	riss	hat / ist gerissen
reiten – jeździć konno	reitet	ritt	ist / hat geritten
rennen – pędzić	rennt	rannte	ist gerannt
riechen – pachnieć	riecht	roch	hat gerochen
ringen – walczyć	ringt	rang	hat gerungen
rinnen – ciec	rinnt	rann	ist geronnen
rufen – wołać	ruft	rief	hat gerufen
salzen – solić	salzt	salzte	hat gesalzen
saufen – chlać	säuft	soff	hat gesoffen
saugen – ssać	saugt	sog (saugte)	hat gesogen (gesaugt)
schaffen – tworzyć	schafft	schuf	hat geschaffen
scheiden – rozwodzić	scheidet	schied	hat / ist geschieden
scheinen – świecić	scheint	schien	hat geschienen
scheißen – srać (wulg.)	scheißt	schiss	hat geschissen
schelten – zwymyślać	schilt	schalt	hat gescholten
scheren – kosić, przycinać	schert	schor	hat geschoren
schieben – przesuwać	schiebt	schob	hat geschoben
schießen – strzelać	schießt	schoss	hat geschossen
schlafen – spać	schläft	schlief	hat geschlafen
schlagen – bić	schlägt	schlug	hat geschlagen
schleichen – skradać się	schleicht	schlich	ist geschlichen
schleifen – ciągnąć, trzeć	schleift	schliff	hat geschliffen
schließen – zamykać	schließt	schloss	hat geschlossen
schlingen – połykać	schlingt	schlang	hat geschlungen
schmeißen – wywalać, rzucać	schmeißt	schmiss	hat geschmissen
schmelzen – topić, topnieć	schmilzt	schmolz	hat / ist geschmolzen
schneiden – kroić, ciąć	schneidet	schnitt	hat geschnitten
schreiben – pisać	schreibt	schrieb	hat geschrieben
schreien – krzyczeć	schreit	schrie	hat geschrien
schreiten – kroczyć	schreitet	schritt	ist geschritten
schweigen – milczeć	schweigt	schwieg	hat geschwiegen
schwellen – puchnąć	schwillt	schwoll	ist geschwollen
schwimmen – pływać	schwimmt	schwamm	ist / hat geschwommen
schwingen – wymachiwać, drżeć	schwingt	schwang	ist / hat geschwungen
schwören – przysięgać	schwört	schwor	hat geschworen
sehen – widzieć	sieht	sah	hat gesehen
sein – być	ist	war	ist gewesen
senden – wysyłać	sendet	sandte (sendete)	hat gesandt (gesendet)
singen – śpiewać	singt	sang	hat gesungen
sinken – tonąć	sinkt	sank	ist gesunken
sinnen – rozmyślać	sinnt	sann	hat gesonnen
sitzen – siedzieć	sitzt	saß	hat gesessen
sollen – mieć powinność	soll	sollte	hat gesollt
spalten – dzielić, rozłupywać	spaltet	spaltete	hat gespalten
speien – zionąć, buchać	speit	spie	hat gespien
spinnen – prząść, pleść	spinnt	spann	hat gesponnen
sprechen – mówić, rozmawiać	spricht	sprach	hat gesprochen
sprießen – kiełkować	sprießt	spross	ist gesprossen
springen – skakać	springt	sprang	ist gesprungen
stechen – kłuć	sticht	stach	hat gestochen
stehen – stać	steht	stand	hat gestanden
stehlen – kraść	stiehlt	stahl	hat gestohlen
steigen – wchodzić, wspinać się	steigt	stieg	ist gestiegen
sterben – umierać	stirbt	starb	ist gestorben
stieben – rozpryskiwać się	stiebt	stob	ist gestoben
stinken – śmierdzieć	stinkt	stank	hat gestunken
stoßen – pchnąć, uderzyć	stößt	stieß	hat / ist gestoßen
streichen – malować	streicht	strich	hat gestrichen
streiten – kłócić się	streitet	stritt	hat gestritten
tragen – nosić	trägt	trug	hat getragen
treffen – spotykać	trifft	traf	hat getroffen
treiben – gnać, prowadzić, uprawiać	treibt	trieb	hat / ist getrieben
treten – podejść, nadepnąć	tritt	trat	ist / hat getreten
trinken – pić	trinkt	trank	hat getrunken
tun – robić, czynić	tut	tat	hat getan
verbleichen – blaknąć	verbleicht	verblich	ist verblichen
verderben – psuć, gnić	verdirbt	verdarb	hat / ist verdorben
verdrießen – zagniewać	verdrießt	verdross	hat verdrossen
vergessen – zapominać	vergisst	vergaß	hat vergessen
verlieren – gubić, tracić	verliert	verlor	hat verloren
verschwinden – znikać	verschwindet	verschwand	ist verschwunden
verzeihen – wybaczać	verzeiht	verzieh	hat verziehen
wachsen – rosnąć	wächst	wuchs	ist gewachsen
waschen – myć, prać	wäscht	wusch	hat gewaschen
weichen – ustępować	weicht	wich	ist gewichen
weisen – wskazywać	weist	wies	hat gewiesen
wenden – odwracać	wendet	wandte (wendete)	hat gewandt (gewendet)
werben – werbować, reklamować	wirbt	warb	hat geworben
werden – stać się, zostać	wird	wurde	ist geworden
werfen – rzucać	wirft	warf	hat geworfen
wiegen – ważyć	wiegt	wog	hat gewogen
winden – wić, wplatać	windet	wand	hat gewunden
wissen – wiedzieć	weiß	wusste	hat gewusst
wollen – chcieć	will	wollte	hat gewollt
wringen – wyżymać	wringt	wrang	hat gewrungen
ziehen – ciągnąć	zieht	zog	hat / ist gezogen
zwingen – zmuszać	zwingt	zwang	hat gezwungen