Dobrze pamiętam pierwszy raz, kiedy zetknęłam się z mową zależną w języku niemieckim. Było to podczas mojego pierwszego pobytu w Niemczech, podczas którego intensywnie pracowałam nad poprawą moich umiejętności językowych. Wykorzystywałam każdą możliwą okazję do rozmawiania z ludźmi po niemiecku, chodziłam do kina oglądać niemieckie filmy oraz czytałam niemieckie gazety. To właśnie w jednym z miejscowych tygodników po raz pierwszy zobaczyłam ten dziwny czasownik sei, czytając o wypowiedzi jednego z polityków. Zdanie brzmiało całkiem prosto:
„Der Politiker sagte, dass er über die Situation besorgt sei.” (Polityk powiedział, że jest zaniepokojony sytuacją.)
Pamiętam, że zaskoczyło mnie to zdanie. Co oznacza sei i co stało się z ist? Od razu zapytałam o to moją koleżankę Niemkę, która wytłumaczyła mi, że sei to jedna z form czasownika sein, której używamy do tworzenia mowy zależnej. Okazało się, że w języku niemieckim istnieje specjalna forma czasownika, która pozwala na zdystansowanie się od wypowiedzi innej osoby. W ten sposób dziennikarz podkreślił fakt, że „polityk jest zaniepokojony sytuacją”. Nie są to ani jego własne słowa, ani niekoniecznie jest to prawda, a jedynie przekazanie słów polityka. Interesujące prawda?
Kiedy stosujemy mowę zależną?
Istnieją 3 sposoby, aby przekazać, że to o czym mówimy to nie są nasze własne słowa, lecz wypowiedź innej osoby.
Pierwszy sposób jest bardzo dobrze znany. Możemy po prostu użyć cudzysłowu, aby zacytować czyjąś wypowiedź. Jest to tzw. mowa niezależna – direkte Rede, np.:
| Nietzsche sagte: „Gott ist tot!” | Nietzsche powiedział: „Bóg jest martwy!” |
Drugim sposobem jest skorzystanie ze zdania w trybie oznajmującym. Tej opcji używamy jeśli zgadzamy się z wypowiedzią innej osoby lub jesteśmy pewni, że jest to prawda, np.:
| Er sagte, dass sie keine Geschwister hat. | On powiedział, że nie ma rodzeństwa. |
Ostatnim sposobem jest skorzystanie właśnie z mowy zależnej – indirekte Rede.
| Der Politiker sagte, dass er über die Situation besorgt sei. | Polityk powiedział, że jest zaniepokojony sytuacją. |
Mowy zależnej używamy, aby zdystansować się od wypowiedzi innej osoby i podkreślić, że jedynie przekazujemy jej słowa, a nie nasze własne zdanie. W tym celu stosuje się Konjunktiv I.
Konjunktiv I jest używany głównie w języku oficjalnym. Spotkasz się z nim oglądając telewizję, słuchając radia lub czytając gazety. W codziennych rozmowach używa się go stosunkowo rzadko. Jeśli więc twoim celem jest nauczenie się komunikacji w języku niemieckim i chcesz skupić się na bardziej praktycznych aspektach języka, a nie zagłębiać się nazbyt w zawiłości gramatyczne, możesz odetchnąć z ulgą! W języku codziennym Konjunktiv I jest często zastępowany przez zwykły czas teraźniejszy albo tzw. Konjunktiv II. Warto jednak wiedzieć, że jest coś takiego jak Konjunktiv I i na czym on polega, aby bez problemu rozumieć wypowiedzi innych i uniknąć nieporozumień.
Konjunktiv I nie jest zagadnieniem gramatycznym, którego musisz używać, aby prowadzić konwersacje w języku niemieckim. Natomiast im bieglej będziesz posługiwać się niemieckim, tym większą będziesz mieć potrzebę zaakcentowania pewnych niuansów. Żeby lepiej zrozumieć jak dobrze użyć czasowników w Konjunktiv I, ucz się na przykładzie gotowych zdań. Znajdziesz je, razem z ćwiczeniami i nagraniami, w aplikacji Taalhammer. Nauka za pomocą pełnych zdań jest najskuteczniejszą i najszybszą metodą na osiągnięcie biegłości w języku obcym. Nasz zespół przeprowadził wieloletnie badania, które potwierdzają skuteczność tej metody. Słyszymy o tym również od naszych kursantów. Dlatego w tym artykule przygotowałam dla ciebie wiele przykładowych zdań, które zilustrują, jak dobrze wykorzystać Konjunktiv I w kontekście. Przyjrzyjmy się więc teraz dokładnie jak tworzyć zdania w mowie zależnej.
Jak stworzyć Konjunktiv I
Aby stworzyć formę Konjunktiv I czasownika, należy odjąć końcówkę „-en” od jego bezokolicznika. Pozostanie w ten sposób sam rdzeń czasownika, czyli jego najważniejsza część. Następnie należy dodać końcówkę „-e”, a po niej odpowiednią końcówkę osobową, podobnie jak przy odmianie w czasie teraźniejszym Präsens.
Jedynym wyjątkiem jest trzecia osoba liczby pojedynczej – er/sie/es, gdzie końcówka jest identyczna jak dla pierwszej osoby liczby pojedynczej – ich. To właśnie tej osobie (er/sie/es) najczęściej używamy w Konjunktiv I.
| sein | haben | |
|---|---|---|
| ich | sei | habe |
| du | sei(e)st | habest |
| er/sie/es | sei | habe |
| wir | seien | haben |
| ihr | seiet | habet |
| Sie/sie | seien | haben |
Spójrz na przykładowe zdania:
| Er sagt: „Ich gehe zur Schule.” | Er sagt, er gehe zur Schule . |
| Sie behauptet: „Ich habe keine Zeit”. | Sie behauptet, sie habe keine Zeit. |
| Judith sagt: „Ich bin zu Hause.” | Judith sagt, sie sei zu Hause. |
Pytania w mowie zależnej
Pytania w mowie zależnej w języku niemieckim, tak jak w języku polskim, przyjmują postać zdania twierdzącego (np. Moja koleżanka zapytała, czy pójdę z nią na kawę.) Używamy tutaj zwrotów takich jak: er fragte… (on zapytał) lub sie wollte wissen… (ona chciałaby wiedzieć). Jeśli oryginalne pytanie zawiera słowo pytające np. wie (jak), wo (gdzie), was (co), wer (kto), wann (kiedy), to używamy tego słowa jako spójnika:
| Er fragte: „Wie spät ist es?” | Er fragte, wie spät es sei. |
| Der Polizist fragte: „Wo bist du gewesen?” | Der Polizist fragte, wo ich gewesen sei. |
| Sie fragte: „Was isst du gerne?” | Sie wollte wissen, was ich gerne äße. |
| Die Lehrerin fragte: „Wer hat das gemacht?” | Die Lehrerin fragte, wer das gemacht habe. |
| Sie fragte: „Wann beginnt das Konzert?” | Sie fragte, wann das Konzert beginne. |
W pytaniach bez słowa pytającego używamy spójnika ob (czy):
| Eva fragte: „Sprichst du Deutsch?” | Eva fragte, ob ich Deutsch spräche. |
| Mein Bruder fragte: „Kommt sie mit uns ins Kino?” | Mein Bruder fragte, ob sie mit uns ins Kino komme. |
| Sie fragte: „Ist das deine Handtasche?” | Sie fragte, ob das meine Handtasche sei. |
| Er fragte: „Hat sie Geld?” | Er fragte, ob sie Geld habe. |
Polecenia i rozkazy w mowie zależnej
W mowie niezależnej, gdy chcemy przekazać polecenie lub rozkaz, używamy czasownika modalnego w formie Konjunktiv I. Do wyboru mamy dwa czasowniki modalne: sollen oraz müssen.
Wybór konkretnego czasownika zależy od intencji i kontekstu komunikacyjnego:
- sollen jest stosowany, gdy chcemy wydać polecenie, np.:
| Mein Lehrer sagte: „Mach deine Hausaufgaben!” | Mein Lehrer sagte, ich solle meine Hausaufgaben machen. |
| Mein Mann sagte: „Ruf mich später an!” | Mein Mann sagte, ich solle ihn später anrufen. |
- müssen jest używany w przypadku rozkazów, np.:
| Meine Mutter sagte: „Beeil dich!” | Meine Mutter sagte, ich müsse mich beeilen. |
| Sie sagte: „Geh raus!” | Sie sagte, ich müsse rausgehen. |
Kiedy używa się Konjunktiv II w mowie zależnej?
Czasem zdarza się, że forma Konjunktiv I niczym nie różni się od zwykłego trybu oznajmującego (Indikativ). Zobacz to na poniższym przykładzie:
| Die Mutter fragte mich: „Hast du heute schon geübt? | Die Mutter fragte, ob ich an diesem Tag schon geübt habe. |
W takich sytuacjach, jeśli chcemy użyć Konjunktiv stosujemy formę Konjunktiv II. Prawda jest jednak taka, że Niemcy bardzo rzadko to robią i w codziennych rozmowach tryb oznajmujący często zastępuje Konjunktiv. Jeśli natomiast zależy ci na poprawności gramatycznej, powinieneś o tym pamiętać. Zobacz więcej przykładowych zdań:
| Erik sagte: „Ich werde das machen.” | Erik sagte, dass er das machen würde. |
| Sie fragte mich: „Hast du ein Feuerzeug?” | Sie fragte mich, ob ich ein Feuerzeug hätte. |
| Der Vater fragt: „Wann kommst du nach Hause?” | Der Vater fragt, wann ich nach Hause käme. |
| Sie sagen: „Die ständigen Renovierungsarbeiten gehen uns auf die Nerven.” | Sie sagen, dass die ständigen Renovierungsarbeiten ihnen auf die Nerven gehen würden. |
| Die Mutter fragte: „Wann hilfst du mir?” | Die Mutter fragte wann ich sie helfen würde. |
| Der Chef fragte: „Haben sie die Präsentation vorbereitet?” | Der Chef wollte wissen, ob wir die Präsentation vorbereitet hätten. |
Ciekawostka: tak jak wspominałam wcześniej, Niemcy rzadko korzystają z Konjunktiv I na co dzień. Istnieje jednak pewien wyjątek. Chodzi o tutaj o zwrot Gott sei Dank! (dzięki Bogu!), używany by pokazać, że jesteśmy zadowoleni, że coś się wydarzyło. Jeśli lubisz uczyć się języka za pomocą piosenek, posłuchaj piosenki o tym samym tytule: Gott sei Dank – AYLIVA. Piosenkarka śpiewa: „Gott sei Dank bist du nicht mein Mann(…)” (Dzięki Bogu, że nie jesteś moim chłopakiem). W piosence znajdziesz wiele przykładów użycia Konjunktiv oraz innych ciekawych konstrukcji gramatycznych.
Ucz się z aplikacją Taalhammer
Początkowo opanowanie mowy zależnej może sprawiać ci trudności, ale z odpowiednim wsparciem i narzędziami naukowymi możesz osiągnąć mistrzostwo w jej zrozumieniu i stosowaniu. Dlatego zachęcam cię do skorzystania z aplikacji Taalhammer, której innowacyjny system nauczania oparty na zaawansowanym algorytmie powtórek zapewni ci skuteczność w nauce. Zyskasz dostęp nie tylko do setek ćwiczeń i przykładowych zdań, ale także do interaktywnych narzędzi, które sprawią, że nauka gramatyki stanie się łatwiejsza i przyjemniejsza. Nie trać czasu na tradycyjne metody, wybierz Taalhammera i szlifuj swój niemiecki razem z nami! Powodzenia w nauce niemieckiego!
Ćwiczenia online z trybu przypuszczającego Konjunktiv I
Przekształć poniższe zdania:
| 1. Meine Mutter sagte: „Der Fernseher ist kaputt !” | Meine Mutter sagte, … |
| 2. Er sagte: „Ich spaziere gerne auf dem Mark.” | Er sagte, … |
| 3. Mia behauptet: „Ich spiele wunderbar Klavier.” | Mia behauptet, sie … |
| 4. Sie behauptet: „Ich war gestern in der Schule.” | Sie behauptet, sie … |
| 5. Eva sagte: „Ich habe unsere Schlüssel verloren.” | Eva sagte, dass … |
| 6. Er behauptet: „Ich habe diese SMS nicht gesehen.” | Er behauptet, dass … |
| 7. Maria fragte: „Wann beginnt der Film?” | Maria fragte, … |
| 8. Sofia fragte: „Kommst du mit uns zum Abendessen?” | Sofia wollte wissen, … |
| 9. Mein Vater fragte: „Wer ist das?” | Mein Vater wollte wissen, … |
| 10. Der Polizeibeamte sagte: „Sei still!” | Der Polizeibeamte sagte, dass … |
Odpowiedzi:
1. … dass der Fernseher kaputt sei.
2. … er spaziere gerne auf dem Mark.
3. … spiele wunderbar Klavier.
4. … sei am Tag zuvor in der Schule gewesen.
5. … sie unsere Schlüssel verloren habe.
6. … er diese SMS nicht gesehen habe.
7. … wann der Film beginne.
8. … ob ich mit ihnen zum Abendessen komme.
9. … wer das sei.
10. … ich still sein müsse.