Present Perfect Continuous (czas teraźniejszy dokonany ciągły) – budowa i zastosowanie oraz przykłady

Kiedy kilka tygodni temu wybrałam się na weekend do Warszawy, spotkałam na mieście moją przyjaciółkę z Londynu. Lucy jest zazwyczaj bardzo elegancka i zadbana, nigdy nie wyszłaby z domu ze złą fryzurą czy niedobraną biżuterią. Zdziwił mnie więc jej wygląd. Była w dresach, bez makijażu i na dodatek cała mokra. Zapytałam ją „Lucy, why are you so wet?”, na co odpowiedziała mi „I’ve been running all day!”. Dopiero w tym momencie dotarło do mnie, że tego dnia był w Warszawie organizowany maraton, a moja przyjaciółka wzięła w nim udział. Ta historia zawsze przypomina mi się, kiedy omawiam z moimi uczniami czas present perfect continuous, bo świetnie obrazuje istotę tego zagadnienia.

Każdy czas w języku angielskim ma swoją formę prostą (simple) i ciągłą (continuous). Kiedy moim uczniom ciężko zapamiętać, co idzie za daną nazwą, przypominam im, że czasy simple w języku polskim mają zazwyczaj aspekt dokonany, a continuous – niedokonany. To porównanie pomaga im osiągnąć świetne efekty w nauce. W tym artykule zajmiemy się czasem present perfect continuous. Jeśli zupełnie nie kojarzysz tej nazwy, rzuć okiem na artykuł o czasie present perfect simple, w którym omawiamy bardziej ogólne zasady stosowania tego czasu.

Jak już wiesz, czasy perfect łączą w sobie przeszłość i teraźniejszość, a czasem nawet przyszłość. To jeden z ciekawszych dla nas czasów, ponieważ nie możemy przyrównać go do naszej polskiej gramatyki. W Taalhammerze przyjęliśmy zasadę, że w takich sytuacjach musimy wyobrazić sobie dobrze wszystkie konteksty i spróbować wczuć się w zasady gramatyki angielskiej. Metodę tą opracowaliśmy, bazując na wieloletnim doświadczeniu w pracy z uczniami. Można powiedzieć, że przetestowaliśmy ją na wielu osobach i zauważyliśmy, że sprawdza się bezbłędnie. Pamiętaj, że o ile dobrze jest uczyć się gramatyki, nie potrzebujesz tego czasu do codziennej komunikacji.

Zastosowanie present perfect continuous

Tak jak czasu present perfect simple, present perfect continuous możesz używać, kiedy chcesz podkreślić związek przeszłości z teraźniejszością. Pewnie kojarzysz z podręczników całą rozpiskę sytuacji, w których dobrze jest wybrać czas perfect. Po wielu rozmowach z innymi nauczycielami języka angielskiego doszłam do wniosku, że związek między dwoma czasami to tak naprawdę najważniejsza cecha tych czasów i wystarczy ci do ich rozpoznania. Spójrz na przykładowe zdania.

Angielski	Polski
I have been working here since 1990.	Pracuję tu od 1990 roku.
We’ve been living together for 3 weeks.	Mieszkamy razem od trzech tygodni.
She’s been listening to this music since morning.	Ona słucha tej muzyki od rana.
It’s been raining like this all day.	Cały dzień tak pada.
I’m very tired because I’ve been training at the gym.	Pracuję tu od 1990 roku.
What’s wrong? Have you been crying?	Co się stało? Płakałaś?
I’ve been travelling a lot recently.	Ostatnio dużo podróżowałam.
They’ve been fighting a lot. They might get a divorce.	Oni dużo się kłócili. Możliwe, że wezmą rozwód.

Czasu present perfect continuous używaj, kiedy poza związkiem przeszłości z teraźniejszością chcesz dodatkowo podkreślić, ile dana czynność trwała. Moja przyjaciółka powiedziała I have been running all day (Biegałam cały dzień). Co wynika z tego zdania? Ano to, że biegając cały dzień (czynność ciągła), spociła się (a więc związek z teraźniejszością). Niektóre sytuacje bardzo zapadają nam w pamięć i stają się naszym przykładem idealnym, takim, który zawsze podajemy, kiedy mamy wyjaśnić komuś dane zagadnienie. W aplikacji Taalhammer możesz uczyć się na własnych zdaniach dzięki funkcji wspieranej przez sztuczną inteligencję. 

Present perfect continuous vs present perfect simple

Czasu present perfect możesz użyć, aby mówić o czynnościach, które rozpoczęły się w przeszłości i dalej trwają. Związek między przeszłością i teraźniejszością to typowa cecha czasów perfect i właśnie w ten sposób powinieneś o nich myśleć. W podręcznikach istnieją konkretne wytyczne, kiedy należy użyć tego czasu, ale opracowując kursy w aplikacji Taalhammer, przeanalizowaliśmy chyba wszystkie możliwe źródła i zgodziliśmy się, że najważniejsza jest właśnie zależność czasowa, a wymienianie konkretnych sytuacji użycia jedynie cię ograniczy i zestresuje. Podstawowa różnica między perfect simple a continuous polega na tym, co chcesz w zdaniu zaakcentować. Jeśli chcesz skupić się po prostu na tym, że dana czynność miała (bądź dalej ma) miejsce, użyj czasu present perfect simple. Jeśli jednak zależy ci na podkreśleniu ciągłości tej czynności, wybierz present perfect continuous. Analizując przykładowe zdania w obu czasach, zauważyliśmy, że pomocne w wyborze czasu są dwa pytania, mianowicie „ile razy?” i „jak długo?”. Kiedy skupiasz się na tym, ile razy coś było zrobione, użyj present perfect. Moja przyjaciółka mogła więc powiedzieć I have run two marathons in my life, czyli Przebiegłam w życiu dwa maratony. Natomiast kiedy skupiasz się na tym, jak długo coś trwało, wybierz perfect continuous. Spójrz na zdania, w obu czasach.

Angielski	Polski
I have been cleaning the bathroom for 1 hour.	Sprzątam łazienkę od godziny.
I have already cleaned the bathroom.	Posprzątałam łazienkę.
We’ve been playing chess all day.	Cały dzień graliśmy w szachy.
We’ve played one game of chess so far.	Jak do tej pory zagraliśmy jedną rundę szachów.
She has been cooking all day.	Ona gotowała cały dzień.
She has cooked a delicious meal for us.	Ona ugotowała dla nas pyszne danie.

Present perfect continuous vs present continuous

Uczniowie języka angielskiego często mylą omawiany przez nas czas oraz czas present continuous, czyli zwyczajny czas teraźniejszy ciągły. Dlaczego tak jest? Rozmawialiśmy o tym, przyjrzeliśmy się wielu zdaniom w tym czasie i spokojnie możemy stwierdzić, że odpowiedź jest prosta. Wynika to z tego, że zdania w tych dwóch czasach będziemy często tłumaczyć tak samo (coś, co trwa teraz), a to dlatego, że w języku polskim nie mamy odpowiednika czasu perfect. Spójrz na przykład I’m playing chess i I’ve been playing chess, oba zdania, jeśli nie towarzyszą im żadne typowe wyrażenia takie jak now (teraz) lub for 2 hours (od dwóch godzin) przetłumaczymy jako Gram w szachy. Na czym więc polega różnica? Kiedy chcesz powiedzieć, że robisz coś teraz, lub tymczasowo, użyj czasu present continuous. Kiedy chcesz podkreślić wpływ lub związek przeszłości z teraźniejszością, użyj czasu present perfect continuous. Pamiętaj, że tylko od ciebie zależy, co powiesz i co chcesz przekazać, warto jednak wiedzieć jakie drobne różnice kryją się w angielskiej gramatyce. Każdy czasem traci motywację do nauki, nawet jeśli ma jasno określone cele. Taki problem często dotyka osoby, które uczą się same, bez nauczyciela czy grupy. Zajrzyj tutaj po kilka sposobów na urozmaicenie samodzielnej nauki języka.

Budowa present perfect continuous

Jak budować zdania twierdzące w tym czasie? Struktura tego czasu bardzo przypomina budowę present perfect simple. Na przykładzie moich uczniów widzę, że wyłapywanie takich podobieństw jest bardzo istotne i pomocne. Do budowy zdań twierdzących ponownie będziemy potrzebowali operatora have lub has, dodatkowo użyjemy słówka been, oraz dodamy do czasownika typową końcówkę -ing.

osoba + have/has + been + czasownik – ING

Angielski	Polski
I have been learning English for 2 years.	Uczę się angielskiego od 2 lat.
You’ve been crying a lot lately.	Ostatnio dużo płakałeś.
Lately, she has been working out like crazy.	Ostatnio ona ćwiczy jak szalona.
We have been cooking all day. Eat something!	Gotowaliśmy cały dzień. Zjedz coś!
They’ve been going out for 10 years!	Chodzili ze sobą 10 lat.

Pro tip: czy wiesz, o ile prościej jest uczyć się budowy konkretnego czasu z piosenek, niż książek do gramatyki? Piszemy o tym w tym artykule.  W przypadku czasu present perfect continuous koniecznie posłuchaj piosenki „I’ve been waiting for you” Abby. 

Jeśli nie jesteś wielkim fanem muzyki, ale lubisz uczyć się języka słuchając (bardziej niż czytając), zerknij tutaj, żeby dowiedzieć się w jaki sposób możesz wykorzystać YouTube do pogłębiania swojej wiedzy.

Pytania w present perfect continuous

Pytania w tym czasie tworzymy poprzez zamianę miejscem osoby oraz operatora. W pytaniach have lub has będzie na początku zdania. 

osoba + have/has + been + czasownik – ING

Angielski	Polski
Why have you been working out recently?	Dlaczego ostatnio ćwiczyłaś?
Has he been working a lot?	Czy on dużo pracował?
Has it been snowing this winter?	Czy padał tej zimy śnieg?
How have they been spending time?	Jak oni spędzali czas?

Przeczenia w present perfect continuous

W przeczeniach wracamy do struktury zdania twierdzącego, musimy jednak dodać słówko „not” do operatora. 

have + not = haven’thas + not = hasn’tosoba + haven’t/hasn’t + been + czasownik – ING

Angielski	Polski
I haven’t been laughing much recently.	Ostatnio za dużo się nie śmiałam.
You haven’t been drinking enough water,	Nie pijesz wystarczająco dużo wody.
He hasn’t been smoking much.	On nie palił dużo.
It hasn’t been raining much lately.	Ostatnio dużo nie padało.

Jak najlepiej nauczyć się używać czasu present perfect continuous?

Czas present perfect continuous, jak wszystkie czasy perfect, może być dla nas kłopotliwy, bo nie mamy w naszej gramatyce jego polskiego odpowiednika. Jeśli po przeczytaniu artykułu czujesz, że wiesz już, mniej więcej, w jakich sytuacjach dobrze jest użyć tego czasu, ale chcesz tę wiedzę ugruntować, odwiedź aplikację Taalhammer. Znajdziesz w niej zdania i całe teksty oraz nagrania, w których pokazany został czas present perfect continuous. Wiele autorytetów w dziedzinie nauczania zgadza się, że nauka kontekstowa poprzez naukę całych zdań jest najlepszą metodą i taką właśnie metodę zapewnia ci aplikacja Taalhammer. Jeśli odpowiada ci ten sposób nauki, wypróbuj kurs języka angielskiego Taalhammera i ciesz się efektami swojej pracy.

Ćwiczenia – present perfect continuous

A.Stwórz zdania w czasie present perfect continuous

1. I _______________ (study) English for two hours.
2. They ____________ (play) football since morning.
3. She _____________ (wait) for the bus since 5 p.m.
4. We ______________ (work) on this project all week.
5. He _______________ (practise) the guitar for the past hour.

B. Stwórz pytania, używając podanych czasowników

1. _______________ (you / watch) TV all evening?
2. _______________ (how long / they / play) video games?
3. _______________ (how long / she / study) for the test?
4. _______________ (you / wait) for me since morning?
5. _______________ (how long / they / learn) French?

C. Stwórz zdanie w formie przeczącej

1. I _________________(study) for two hours.
2. They ______________(play) football since morning.
3. She _______________(wait) for the bus since 5 p.m.
4. We ________________(work) on this project all week.
5. He _________________(practise) the guitar for the past hour.

Klucz odpowiedzi

A.

1. I have been studying English for two hours.
2. They have been playing football since morning.
3. She has been waiting for the bus since 5 p.m.
4. We have been working on this project all week.
5. He has been practising the guitar for the past hour.

B.

1. Have you been watching TV all evening?
2. How long have they been playing video games?
3. How long has she been studying for the test?
4. Have you been waiting for me since morning?
5. How long have they been learning French?

C.

1. I have not been studying English for two hours.
2. They have not been playing football since morning.
3. She has not been waiting for the bus since 5 p.m.
4. We have not been working on this project all week.
5. He has not been practising the guitar for the past hour.