Kiedy umawiałam się z moją grecką współlokatorką Adonią na wycieczkę, powiedziałam jej, żeby tym razem wstała nieco wcześniej, bo niestety miała w zwyczaju się spóźniać, a musiałyśmy zdążyć na pociąg do Coimbry. Widziałam, że potraktowała sprawę poważnie, bo złapała swój telefon i zaczęła ustawiać pięć budzików. Zaczęłam się z tego śmiać, a ona wtedy powiedziała ”If I don’t set five alarms, I oversleep”. Zdziwiło mnie, że nie używa słowa will, aby wyrazić przyszłość, ponieważ jej angielski był lepszy niż mój. Zwróciłam jej na to uwagę. Wówczas powiedziała mi, że po prostu wyjaśniała mi ona fakt, który zawsze się zdarza: a więc za każdym razem, gdy nie ustawi pięciu budzików, zaśpi. Nadal nie do końca rozumiałam, jak taka forma działa, ale obie postanowiłyśmy zajrzeć do podręcznika i powtórzyć sobie trochę tryby warunkowe w języku angielskim.
Zdania warunkowe w języku angielskim występują pod nazwą conditionals. Nazywane są też okresami lub trybami warunkowymi. Opisują one sytuacje, które wydarzą się lub mogłyby się wydarzyć, jeżeli zostanie spełniony lub niespełniony jakiś warunek. Być może na pierwszy rzut oka ta teoria wydaje ci się zawiła, tak jak i mi, kiedy rozmawiałam z Adonią, nie martw się jednak! W tym artykule opisaliśmy dokładnie, jak tworzy się angielskie okresy warunkowe i kiedy ich używać. W tekście znajdziesz też dodatkowe porady od poliglotów, a także tabele zestawiające wszystkie tryby oraz ćwiczenia, które pomogą ci sprawdzić swoją wiedzę.
Kiedy stosujemy poszczególne tryby warunkowe?
Pamiętaj, że część zdania, która zawiera słówko if, to zawsze część, która wyraża warunek, z kolei druga część zdania pokazuje, co się stanie/stałoby się, gdyby warunek został spełniony. Istnieją cztery tryby warunkowe i dwa tryby mieszane, czyli takie, które łączą w sobie dwa tryby. Z każdym kolejnym trybem maleje szansa spełnienia danego warunku, a w trybie trzecim jest ona zerowa, ponieważ “gdybanie” dotyczy przeszłości.
Zerowy tryb warunkowy – zero conditional
| IF + PRESENT SIMPLE, PRESENT SIMPLE |
W zerowym trybie warunkowym if można przetłumaczyć jako when lub whenever, a więc kiedy.
Tej konstrukcji używasz, gdy mówisz o faktach i zawsze występujących zależnościach, jak i wydarzeniach które na 100% wystąpią, czyli np:
- prawa fizyki,
- prawa natury,
- ogólnie przyjęte zasady,
- sytuacje niezmienne.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If you mix red and yellow, you get orange. | Kiedy zmieszasz czerwony i żółty, otrzymasz pomarańczowy. |
| Water boils if it reaches 100 degrees Celsius. | Woda gotuje się, kiedy osiągnie 100 stopni Celsjusza. |
| If I don’t set an alarm, I oversleep. | Kiedy nie nastawię budzika, zaśpię. (Ta sytuacja zdarza się zawsze, jest niezmienna). |
| If I eat too much, I feel sick. | Kiedy zjem za dużo, czuję się źle. |
| If you commit a crime, you go to jail. | Kiedy popełnisz przestępstwo, idziesz do więzienia. |
| If she sees a rat, she screams. | Kiedy widzi szczura, zaczyna krzyczeć. |
| If you touch a fire, you get burned. | Kiedy dotkniesz ognia, oparzysz się. |
Pierwszy tryb warunkowy – first conditional
| IF + PRESENT SIMPLE, WILL + BEZOKOLICZNIK |
W pierwszym trybie warunkowym słowo if można przetłumaczyć jako polskie jeżeli.
Użyjesz go wtedy, gdy będziesz chciał powiedzieć o sytuacjach, które będą miały miejsce w przyszłości, jeżeli zostanie spełniony warunek. Odnosi się do warunków, które są potencjalnie możliwe do spełnienia i prawdopodobne.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If Anna doesn’t do her homework, her mother will be upset. | Jeżeli Anna nie będzie odrabiać lekcji, jej mama będzie smutna. |
| If it rains at the weekend, we will stay home. | Jeżeli będzie padało w ten weekend, zostaniemy w domu. |
| If she has time, she will come over. | Jeżeli będzie miała czas, przyjdzie tutaj. |
| If we leave earlier, we will make it on time. | Jeżeli wyjdziemy wcześniej, zdążymy na czas. |
| If the plane is delayed, they will be home very late. | Jeżeli samolot będzie opóźniony, wrócą do domu późno. |
| If we start a diet today, we will be healthy soon. | Jeżeli zaczniemy dietę dzisiaj, będziemy wkrótce zdrowi. |
| If she calls him, he will come here. | Jeżeli do niego zadzwoni, on przyjdzie tutaj. |
Drugi typ warunkowy – second conditional
| IF + PAST SIMPLE, WOULD + BEZOKOLICZNIK |
W tym przypadku if można tłumaczyć jako „gdyby”, ponieważ sytuacja jest hipotetyczna. Rozmawialiśmy o tym w Taalhammerze i stwierdziliśmy, że można to porównać do polskiego “gdybania”.
Drugi tryb warunkowy użyjesz, gdy:
- mówisz o sytuacjach stricte hipotetycznych. Ich spełnienie jest niemal nierealne, ponieważ warunek, jest zazwyczaj niemożliwy do spełnienia w danej chwili
- dajesz rady i wskazówki
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If we lived in the USA, we would speak English better. | Gdybyśmy mieszkali w Stanach Zjednoczonych, mówilibyśmy lepiej po angielsku. |
| If I had a brother, I wouldn’t be an only child. | Gdybym miała brata, nie byłabym jedynaczką. |
| If they were nicer, I would talk to them. | Gdyby byli milsi, porozmawiałabym z nimi. |
| If I had more money, I would buy a castle. | Gdybym miała więcej pieniędzy, kupiłabym zamek. |
| Would you marry her if she were younger? | Czy ożeniłbyś się z nią, gdyby była młodsza? |
| If she were slimmer, she would become a model. | Gdyby była chudsza, zostałaby modelką. |
| If I were you, I would apologise to her. | Gdybym był na twoim miejscu, przeprosiłbym ją. |
| What would you do if you were me? | Co byś zrobił, gdybyś był na moim miejscu? |
| If they invited me, I would come. | Gdyby mnie zaprosili, przyszedłbym. |
Jeżeli uczysz się angielskiego, możesz czuć zawroty głowy widząc tak dużo reguł i zasad gramatycznych. Nauka trybów warunkowych może stwarzać dość sporo problemów, zwłaszcza że nie wszystkie rzeczy można bezpośrednio odnieść do języka polskiego. Właśnie dlatego w Taalhammerze zawsze badamy najlepsze opcje dla uczniów, które pomogą im w skutecznej nauce języka. Zgodnie stwierdziliśmy, że jednym z najbardziej efektywnych sposobów na opanowanie trybów warunkowych będzie ich nauka w kontekście całych zdań. Dowiedz się więcej, czytając o tej metodzie w tym artykule.
Trzeci tryb warunkowy – third conditional
| if + PAST PERFECT, WOULD HAVE + III forma czasownika/końcówka -ed |
W trzecim trybie warunkowym słówko if także tłumaczy się jako gdyby.
Ten tryb zastosujesz, gdy chcesz powiedzieć o hipotetycznych sytuacjach w przeszłości, czyli o takich, które mogłyby być inne, gdyby został spełniony lub niespełniony jakiś warunek. Jest to takie typowe gdybanie o tym, co mogłoby się potencjalnie wydarzyć, ale się nie wydarzyło. Stawiamy wówczas warunek do czegoś, co się już wydarzyło, a więc w rzeczywistości nigdy się nie spełni.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If you had learnt more, you would have passed the exams. | Gdybyś uczył się więcej, zdałbyś egzamin. |
| If it had rained, we would have stayed at home, and none of this would have happened. | Gdyby padało, zostalibyśmy w domu i nic z tego by się nie stało. |
| If they had won the championship, would they have celebrated with a big party? | Gdyby wygrali mistrzostwa, świętowaliby, organizując duże przyjęcie? |
| If he had forgotten to buy flour, he would have had to go to the supermarket again. | Gdyby zapomniał kupić mąkę, musiałby iść do sklepu jeszcze raz. |
| If you had told me about your struggle, I would have helped you. | Gdybyś powiedziała mi o swoich problemach, pomogłabym ci. |
| If she had arrived on time, she would have met him before he left forever. | Gdyby dotarła na czas, spotkałaby się z nim zanim odszedł na zawsze. |
| If I had called earlier, would you have answered the phone? | Gdybym zadzwonił wcześniej, odebrałabyś telefon? |
| If you hadn’t missed the train, would you have arrived on time? | Gdyby nie uciekł ci pociąg, dotarałbyś na czas? |
Mixed Conditionals – czyli mieszane tryby warunkowe
Zdania warunkowe można ze sobą mieszać. Najczęściej miesza się zdania warunkowe typu drugiego z trzecim i na odwrót: trzeciego z drugim.
II/III – czyli połączenie warunku z drugiego trybu warunkowego i rezultatu z trzeciego
| warunek z drugiego okresu | rezultat z trzeciego |
|---|---|
| IF + PAST SIMPLE | WOULD HAVE + PAST PARTICIPLE (III forma/-ed); |
W zdaniu nadrzędnym (a więc w opisującym warunek), możesz zamiast past simple użyć także innych konstrukcji if+:
- past continuous (was/were going to, was/were to do sth)
A w zdaniu podrzędnym, czyli opisującym rezultat:
- would + have + past participle (III forma/-ed),
- could + have been + czasownik + ing .
Mieszany tryb warunkowy II/III odnosi się do teraźniejszości (warunek) i przeszłości (skutek). W tych zdaniach warunek jest niemożliwy do spełnienia. Często też odnosi się do stałych cech opisywanej osoby czy sytuacji.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If Catharina was taller, she could have been a basketball star. | Gdyby Catharina była wyższa, mogłaby być gwiazdą koszykówki. |
| If she wanted to meet me, she would have found the time. | Gdyby chciała się ze mną spotkać, znalazłaby czas. |
| If she was going to school, she would have passed her exams. | Gdyby chodziła do szkoły, zdałaby egzaminy. |
| If you were going to International School, would your English be better now? | Czy gdybyś chodził do międzynarodowej szkoły, twój angielski byłby teraz lepszy? |
III/II czyli połączenie warunku z trzeciego conditional i rezultatu z drugiego
| warunek z trzeciego okresu + | rezultat z drugiego |
|---|---|
| IF + PAST PERFECT | WOULD + bezokolicznik |
Ten mieszany tryb warunkowy stosujemy, gdy chcemy powiedzieć, że jeżeli w przeszłości niemożliwy do spełnienia warunek zostałby jednak spełniony, to jego skutki wpływałyby lub byłyby widoczne w teraźniejszości.
W zdaniu nadrzędnym, zamiast past perfect, możesz także użyć:
- Past perfect continuous,
- “If it hadn’t been for…”,
A w zdaniu podrzędnym mogą pojawić się:
- might/could + bezokolicznik,
- would + bezokolicznik,
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If I hadn’t read her message, I wouldn’t have understand why she feels that way. | Gdybym nie przeczytał jej wiadomości, nie zrozumiałbym, dlaczego czuje się w ten sposób. |
| If I hadn’t read her message, how could I talk to her? | Gdybym nie przeczytał jej wiadomości, jak mógłbym z nią rozmawiać? |
| If you had taken that job offer, where would you be working now? | Gdybyś zdecydował się na tę ofertę pracy, gdzie byś teraz pracował? |
| She would be on holiday right now if she hadn’t missed her flight last week. | Teraz byłaby na wakacjach, gdyby nie spóźniła się na lot w zeszłym tygodniu. |
| If I had studied harder in the past, I would now be graduating from Yale. | Gdybym uczył się pilniej w przeszłości, teraz kończyłbym Yale. |
| If we had bought that house last year, we would have a smaller loan now. | Gdybyśmy kupili ten dom rok temu, mielibyśmy niższą pożyczkę. |
| If she had studied medicine, she would work in a clinic now. | Gdyby studiowała medycynę, teraz pracowałaby w klinice. |
Nie takie straszne tryby warunkowe jak je malują. Co prawda to zagadnienie uchodzi za jedno z trudniejszych, ponieważ trzeba zapamiętać jakie czasy używane są w jakim trybie i co to zmienia. Uważamy jednak, że odpowiednio zaplanowane powtórki pomogą ci wyćwiczyć wszystko w języku obcym. W przypadku takich trudniejszych zagadnień bardzo skuteczne są powtórki w odpowiednio zorganizowanych odstępach czasu, odpowiada za to tzw. algorytm Spaced Repetition. W Taalhammerze używamy tego algorytmu, żeby ułatwić ci zadanie i sprawić, że zapamiętasz materiał nie na tydzień, czy miesiąc, tylko na zawsze.
Konstrukcja I wish i If only
Jeżeli zdanie odnosi się do przeszłości, która nie miała prawa się wydarzyć, czyli do tzw. „nierzeczywistej przeszłości”, możesz stworzyć zdania za pomocą konstrukcji I wish oraz If only. Analizując różne teksty i wypowiedzi, zauważyliśmy, że te zwroty są bardzo często używane w codziennych rozmowach, warto więc poświęcić na nie nieco więcej uwagi.
Zdania możesz stworzyć poprzez dodanie do I wish lub do If only:
- Past Simple
- Past Perfect
- Would
- Past Continuous
- Past Perfect Continuous
- Could
Wyrażenia te stosuje się, kiedy chcemy wyrazić:
- życzenie,
- chęć,
- żal,
- ubolewanie.
Wyrażenie if only jest nieco bardziej formalne.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If only I had studied harder, I would have passed the exam. | Gdybym tylko uczył się pilniej, zdabyłym egzamin. |
| I wish I could speak fluent English. | Chciałbym umieć mówić biegle w języku angielskim. |
| How I wish I hadn’t said those hurtful words! | Jak chciałbym nie wypowiedzieć tych bolesnych słów. |
| If only it would stop raining, we could go for a walk. | Gdyby tylko przestało padać, moglibyśmy iść na spacer. |
| I wish I could turn back time and change the past. | Chciałbym mógł cofnąć się w czasie i zmienić przeszłość. |
| If only they had listened to my advice, they wouldn’t be in this mess. | Gdyby tylko posłuchali mojej rady, nie byliby teraz w takich tarapatach. |
| If only I had more time, I would travel the world. | Gdybym tylko miał więcej czasu, podróżowałbym po świecie. |
ProTip: Doskonałym sposobem na naukę języka jest słuchanie piosenek. Dowiedz się dlaczego, czytając nasz artykuł. Przykładowe piosenki, które ułatwią ci zrozumienie zadanej z tego artykułu to “I Wish You Were Here” czy “If I Were a Boy”.
Szansa na spełnienie warunku a numer trybu
Omawiając tryby warunkowe w Taalhammerze, szybko zauważyliśmy, że w każdym kolejnym trybie warunkowym, szansa na to, że warunek zostanie spełniony, jest coraz mniejsza.
W przypadku zerowego tryby, warunek można zawsze spełnić. Co więcej, rezultat jest zawsze taki sam.
Pierwszy tryb warunkowy odnosi się do czegoś, co ma szansę spełnienia, ale nie zawsze możemy mieć wpływ na wynik sytuacji. Prawdopodobieństwo spełnienia warunku nieco spada.
W drugim trybie spełnienie warunku jest mało realne, a bardzo często nawet niemożliwe do spełnienia.
W trzecim trybie spełnienie warunku jest niemożliwe. Opisuje się w nim bowiem sytuacje, które się już zdarzyły. Nie mamy maszyny do podróży w czasie, a więc szansa na realizację warunku wynosi zero.
Być może zauważyłeś, że im mniejsze prawdopodobieństwo spełnienia warunku, tym bardziej oddalamy się w czasie od teraźniejszości. Warto zapamiętać, że przy każdym kolejnym trybie, cofamy się o jeden czas w przeszłość.
| Tryb 1 | If + present simple + will |
| Tryb 2 | If + past simple + would |
| Tryb 3 | If + past perfect + would have |
Odpowiada ci ten tryb nauki i chcesz wypróbować kurs języka angielskiego Taalhammera? Kliknij w poniższy baner i korzystaj z zebranej przez nas wiedzy i z fachowych metod nauki.
Dodatkowe rady
W każdym zdaniu warunkowym znajdują się dwie części, nadrzędna, w której znajduje się warunek i podrzędna, w której opisuje się to, co się wydarzy lub mogłoby się wydarzyć, jeżeli warunek zostanie spełniony. Kolejność zdania podrzędnego i nadrzędnego, można zamieniać. Musisz jednak pamiętać, że jeżeli zdanie zaczyna się od if, przed kolejną częścią zdania musisz postawić przecinek. Jeżeli kolejność zdań jest odwrotna, nie musisz stawiać przecinka.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If I were a boy, I would climb a tree. | Gdybym była chłopcem, wspięłabym się na drzewo. |
| I would climb a tree if I were a boy. | Wspięłabym się na drzewo, gdybym była chłopcem. |
Nie wiesz gdzie stawiać przecinki w języku angielskim? Ten temat nie jest zbyt często poruszany. Więcej o zasadach interpunkcji znajdziesz tutaj.
W zerowym trybie warunkowym możemy zastąpić słowo if słówkiem when, czyli kiedy.
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If I don’t see her for one day, I am sad. | Kiedy nie widzę jej przez jeden dzień, jestem smutna. |
| When I don’t see her for one day, I am sad. | Kiedy nie widzę jej przez jeden dzień, jestem smutna. |
W drugim i trzecim trybie możemy zastąpić słowa if słowami:
- on condition (pod warunkiem)
- unless (jeśli nie/o ile)
- suppose/supposing (przypuszczając)
| Angielski | Polski |
|---|---|
| If I had more money, I would buy a mansion. | Gdybym miał pieniądze, wybudowałbym rezydencję. |
| Suppose I had more money, I would buy a mansion. | Zakładając, że miałbym pieniądze, wybudowałbym rezydencję. |
| If it had rained, we would have stayed at home. | Gdyby padało, zostalibyśmy w domu. |
| Unless it rained while we were away, our garden will have dried out by now. | O ile nie padało, kiedy nas nie było, nasz ogród wysechłby do tej pory. |
W drugim trybie warunkowym możesz użyć czasownika were do wszystkich osób, a nie wyłącznie do drugiej osoby.
Czasowniki would i will nigdy nie mogą pojawić się w części zdania z warunkiem, a więc z if. Wyjątkiem są zdania w formie grzecznościowej.
Podsumowanie z tabelą
Oto tabela, którą możesz potraktować jako ściągawkę, dzięki której lepiej zrozumiesz angielskie tryby warunkowe.
| typ | warunek (zdanie podrzędne) | rezultat (zdanie nadrzędne) |
|---|---|---|
| zerowy okres warunkowy | if + present simple | present simple |
| pierwszy okres warunkowy | if + present simple | future simple |
| drugi okres warunkowy | if + past simple | would + bezokolicznik |
| trzeci okres warunkowy | if + past perfect | would have + III forma czasownika/końcówka -ed |
| Mieszane okresy warunkowe | ||
| II/III okres warunkowy | if + past simple | would have + III forma czasownika/końcówka -ed |
| III/II okres warunkowy | if + past perfect | would + bezokolicznik |
Użycie okresów warunkowych w języku angielskim w zestawieniu:
| typ zdania | zastosowanie |
|---|---|
| zerowy okres warunkowy | przepisy, prawa natury, niezmienne zasady |
| tryb warunkowy pierwszy | przyszłość, która jest prawdopodobna |
| tryb warunkowy drugi | sytuacje hipotetyczne w przyszłości lub teraźniejszości, nierealna teraźniejszość |
| tryb warunkowy trzeci | sytuacje hipotetyczne w przeszłości, nierealna przeszłość |
| mieszane okresy warunkowe | |
| II/III okres warunkowy | hipotetyczny rezultat w przeszłości, hipotetyczny warunek odzwierciedlający stałą sytuację, mającą miejsce w przeszłości i teraźniejszości |
| III/II okres warunkowy | hipotetyczny warunek w przeszłości, dający hipotetyczne rezultaty w teraźniejszości |
Jak zapamiętać angielskie zdania warunkowe?
Gramatyka zdań warunkowych może wydawać ci się trudna. Warto jednak wiedzieć, że doskonałym sposobem na opanowanie słówek a także zasad w języku angielskim, jest nauka całymi zdaniami. W Taalhammerze wykorzystujemy sekrety poliglotów i wiemy, że powtarzając całe zwroty, nauczysz się słownictwa, zapamiętasz strukturę zdań i w mgnieniu oka zaczniesz mówić po angielsku.
Doskonałym sposobem są także ćwiczenia i powtórki. Skorzystaj z naszych bogatych kolekcji i zanurz się w specjalny algorytm, który przygotuje dla ciebie wszystko to, co wymaga dodatkowego powtórzenia, a na pewno zobaczysz efekty.
<
Ćwiczenia na zdania warunkowe wraz z odpowiedziami
Ćwiczenie 1: Uzupełnij zdania w pierwszym trybie warunkowym
- If it __________ (rain) tomorrow, we __________ (stay) indoors.
- If she __________ (study) hard, she __________ (get) good grades.
- If it __________ (snow) tomorrow, we __________ (go) skiing.
- If he __________ (practise) every day, he __________ (improve) his skills.
- If you __________ (invite) her, she __________ (attend) the party.
- If they __________ (finish) their work early, they __________ (go) to the concert
Odpowiedzi:
- If it rains tomorrow, we will stay indoors.
- If she studies hard, she will get good grades.
- If it snows tomorrow, we will go skiing.
- If he practises every day, he will improve his skills.
- If you invite her, she will attend the party.
- If they finish their work early, they will go to the concert.
Ćwiczenie 2: Uzupełnij luki w zdaniach w drugim trybie warunkowym
- If I had more free time, I __________ (travel) around the world.
- If she __________ (win) the lottery, she __________ (buy) a luxurious mansion.
- If it __________ (rain) all week, we __________ (stay) indoors and watch movies.
- If I __________ (have) a magic wand, I __________ (use) it to solve all the world’s problems.
- If they __________ (invite) me, I __________ (attend) the event.
Odpowiedzi:
- If I had more free time, I would travel around the world.
- If she won the lottery, she would buy a luxurious mansion.
- If it rained all week, we would stay indoors and watch movies.
- If I had a magic wand, I would use it to solve all the world’s problems.
- If they invited me, I would attend the event.
Ćwiczenie 3: Uzupełnij luki w zdaniach w trzecim trybie warunkowym.
- If she ________ (studied) harder, she __________ (pass) the exam.
- If they __________ (arrive) on time, they __________ (catch) the train.
- If he __________ (listen) to my advice, he __________ (not make) that mistake.
- If we __________ (take) a different route, we __________ (not get) lost.
- If you __________ (tell) me earlier, I __________ (be able to) help you.
Odpowiedzi:
- If she had studied harder, she would have passed the exam.
- If they had arrived on time, they would have caught the train.
- If he had listened to my advice, he wouldn’t have made that mistake.
- If we had taken a different route, we wouldn’t have got lost.
- If you had told me earlier, I would have been able to help you.