Jak odmieniać czasowniki nieregularne w języku niderlandzkim. Teoria, tabele i dużo przykładów.

Nieregularność czasowników była pierwotnie normą. Oznacza to, że formy czasownika były „regularne”, gdy były nieregularne. Tak właśnie ewoluowały języki – w dużej mierze przez przypadkowe procesy, działające w izolacji od siebie. Nieregularność form czasownikowych odzwierciedla tę przypadkowość. 

Z biegiem czasu język ewoluował. Czasowniki takie jak “hebben”, “zijn” czy “komen”, które są bardzo częste, zachowały swój bardzo nieregularny schemat koniugacji, podczas gdy schemat koniugacji dla rzadziej używanych czasowników (np. “werken” czy “luisteren”) uległ zmianie.

Dzisiaj najczęściej używane obecnie czasowniki są nieregularne.

Czasowniki nieregularne możemy podzielić na dwie grupy: 

• całkowicie nieregularne, których mamy w sumie 11 
• częściowo nieregularne – czyli takie, które posiadają pewne powtarzające się wzory 

Czasowniki całkowicie nieregularne to: hebben, zijn, kommen, kunnen, zullen, mogen, zien, doen, slaan, gaan i staan. Czasowniki te są bardzo ważne ze względu na częstotliwość, z jaką występują w niderlandzkich zdaniach. W naszym eksperymencie stanowiły one 20% wszystkich czasowników.

Możesz użyć metody cienia (z ang. Shadowing Method), aby zautomatyzować czasowniki nieregularne. Przeczytaj o tej metodzie, i o innych ćwiczeniach ze słuchu, w naszym artykule na temat skutecznych ćwiczeń ze słuchu do nauki języka.

Odmiana czasownika “zijn” w języku niderlandzkim

Czasownik “być” to zdecydowanie najczęstszy czasownik w języku niderlandzkim.  

W firmie Taalhammer przeprowadziliśmy eksperyment, w którym policzyliśmy czasowniki występujące w dużym zbiorze niderlandzkich tekstów. Było ich w sumie ponad 36 tysięcy, a  czasownik “zijn” występował (w różnych formach) w tym zbiorze ponad 8 tysięcy razy, czyli stanowi 23% wszystkich występujących czasowników.

Czasownik “zijn” pozwala powiedzieć kim jesteś i jak się nazywasz.

Niderlandzki	Polski
Ik ben Femke.	Jestem Femke.
Ik ben een Nederlander.Ik ben een Nederlandse.	Jestem Holendrem.Jestem Holenderką.
Ik ben mooi en gelukkig.	Jestem piękna i szczęśliwa.

Ale to nie wszystko. W języku niderlandzkim funkcjonuje także jako czasownik posiłkowy przed imiesłowem biernym. Jest niezbędny do tworzenia czasów złożonych takich jak “Voltooid Tegenwoordige Tijd” (czas przyszły złożony), “Voltooid Verleden Tijd” (czyli czas zaprzeszły dokonany) i paru innych (patrz druga część tego artykułu o czasownikach regularnych).

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik ben naar school gegaan.	Ja poszedłem do szkoły.
Ik ben dat alles vergeten.	Zapomniałem o tym wszystkim.
Waar ben je geweest?	Gdzie byłeś?

Podmiot	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
Ik	ben	was	ben geweest
je/jij/u	bent	was	bent geweest
hij/zij/het	is	was	is geweest
wij	zijn	waren	zijn geweest
jullie	zijn	waren	zijn geweest
zij/ze	zijn	waren	zijn geweest

Odmiana czasownika “hebben” w języku niderlandzkim

“Hebben” to drugi najczęstszy czasownik w języku niderlandzkim. W naszym eksperymencie stanowi on około 10% wszystkich czasowników.

Podstawowym znaczeniem czasownika “hebben” jest “mieć”, co pozwala, między innymi, wyrazić przynależność i posiadanie (zarówno w sensie dosłownym jak i abstrakcyjnym).

Niderlandzki	Polski
Ik heb een goede baan en veel geld.	Mam dobrą pracę i dużo pieniędzy.
Ik heb twee kinderen en een hond.	Mam dwoje dzieci i psa.
Ik heb geluk in mijn leven.	Mam szczęście w życiu.

“Hebben” podobnie jak “zijn” jest także czasownikiem niezależnym. Jest to czasownik posiłkowy przed imiesłowem biernym. Jest niezbędny do tworzenia czasów złożonych takich jak “Voltooid Tegenwoordige Tijd” (czas przyszły złożony), “Voltooid Verleden Tijd” (czyli czas zaprzeszły dokonany) i paru innych (patrz druga część tego artykułu o czasownikach regularnych).

Niderlandzki	Polski
Ik heb iets goeds gedaan.	Zrobiłem coś dobrego.
Ik heb mijn moeder lang niet gezien.	Od dawna nie widziałem mojej matki.
Heb je lunch gehad?	Czy jadłeś już obiad?

Automatyzacja koniugacji i użycia czasownika “hebben” jest niezbędna w drodze do płynności. 

Podmiot	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
Ik	heb	heb	heb gehad
* je/jij* u	* hebt* heeft	had	* hebt gehad* heeft gehad
hij/zij/het	heeft	heeft	heeft gehad
wij/we	hebben	hebben	hebben gehad
jullie	hebben	hebben	hebben gehad
zij/ze	hebben	hebben	hebben gehad

Odmiana czasownika „zullen” w języku niderlandzkim

Czasownik ‘zullen’ jest przede wszystkim czasownikiem dla czasu przeszłego, ale używany jest też w niderlandzkim do:

• składania obietnic
• wyrażania ogromnej chęci do zrobienia
• wyrażania prawdopodobieństwa (zullen + wel)
• składania propozycji w formie pytania

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik zal volgend jaar naar Amsterdam gaan.	W przyszłym roku pojadę do Amsterdamu. (przyszłość)
Ik zal deze brief schrijven.	Napiszę ten list.(obietnica)
Ik zal het nooit meer doen.	Nigdy tego więcej nie zrobię. (obietnica)
Straks zullen wij goed Nederlands spreken.	Wkrótce będziemy dobrze mówić po niderlandzku. (chęci)
Zullen we naar de bioscoop gaan?	Może pójdziemy do muzeum? (propozycja)
Het zal wel een goed date zijn.	To będzie pewnie udana randka (prawdopodobieństwo)

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	zal	zou	gezuld**
je/jij/u	zal/zult*	zou	gezuld**
hij/zij/het	zal	zou	gezuld**
we/wij	zullen	zouden	gezuld**
jullie	zullen	zouden	gezuld**
ze/zij	zullen	zouden	gezuld**

(*) Je zult i je zal są obydwa poprawne. 

(**) Bardzo rzadko spotkasz się z imiesłowem biernym 'gezuld’ 

Odmiana czasownika „kunnen” w języku niderlandzkim

Czasownik “kunnen” odpowiada polskiemu “móc, potrafić”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik kan goed zwemmen.	Potrafię dobrze pływać.
Kunnen wij samen naar Amsterdam gaan?	Czy możemy pojechać razem do Amsterdamu?
De studenten konden niet antwoorden.	Uczniowie nie potrafili udzielić odpowiedzi
Wat kan ik voor u doen?	Co mogę dla pana/pani zrobić?
Ik kon niet slapen.	Nie mogłam spać.
Ik had het, zonder uw hulp, niet gekund.	Nie udałoby mi się to bez waszej pomocy.

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	kan	kon	gekund
je/jij/u	kan	kon	gekund
hij/zij/het	kan	kon	gekund
we/wij	kunnen	konden	gekund
jullie	kunnen	konden	gekund
ze/zij	kunnen	konden	gekund

Odmiana czasownika „gaan” w języku niderlandzkim

Czasownik “gaan” odpowiada polskiemu “iść”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik ga naar de bioscoop.	Idę do kina.
Gaan jullie dit jaar op vakantie?	Czy w tym roku wyjeżdżacie na wakacje?
Zij ging snel naar huis.	Szybko poszła do domu.
Ze gingen weg.	Poszli sobie.
Waar ben je heen gegaan?	Dokąd poszedłeś?

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	ga	ging	gegaan
je/jij/u	gaat	ging	gegaan
hij/zij/het	gaat	ging	gegaan
we/wij	gaan	gingen	gegaan
jullie	gaan	gingen	gegaan
ze/zij	gaan	gingen	gegaan

Odmiana czasownika „staan” w języku niderlandzkim

Czasownik “staan” odpowiada polskiemu “stać”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik sta achter je.	Ja stoję za tobą.
Ze staat op het podium.	Ona stoi na scenie.
Wij staan buiten.	Stoimy na zewnątrz.
Stonden jullie achter de deur?	Czy staliście za drzwiami?
Ik heb een half uur in de rij gestaan.	Stałem w kolejce przez pół godziny.

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	sta	stond	gestaan
je/jij/u	staat	stond	gestaan
hij/zij/het	staat	stond	gestaan
we/wij	staan	stonden	gestaan
jullie	staan	stonden	gestaan
ze/zij	staan	stonden	gestaan

Odmiana czasownika „zien” w języku niderlandzkim

Czasownik “zien” odpowiada polskiemu “widzieć”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik zie niets.	Nic nie widzę.
Hoeveel vingers zie je?	Ile palców widzisz?
Hij zag niemand.	Nikogo nie widział.
We zagen hem nergens.	Nigdzie go nie widzieliśmy.
Hebben jullie Adam gezien?	Czy widzieliście Adama?

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	zie	zag	gezien
je/jij/u	ziet	zag	gezien
hij/zij/het	ziet	zag	gezien
we/wij	zien	zagen	gezien
jullie	zien	zagen	gezien
ze/zij	zien	zagen	gezien

Odmiana czasownika „doen” w języku niderlandzkim

Czasownik “doen” odpowiada polskiemu “robić”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik doe wat ik kan.	Robię, co mogę.
Ze doet alles snel.	Ona wszystko robi szybko.
Hij deed zijn plicht.	Spełnił swój obowiązek.
Waarom deden jullie dat?	Dlaczego to zrobiliście?
Wie heeft dat gedaan?	Kto to zrobił?

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	doe	deed	gedaan
je/jij/u	doet	deed	gedaan
hij/zij/het	doet	deed	gedaan
we/wij	doen	deden	gedaan
jullie	doen	deden	gedaan
ze/zij	doen	deden	gedaan

Odmiana czasownika „komen” w języku niderlandzkim

Czasownik “komen” odpowiada polskiemu “przyjść”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik kom maandag.	Przyjdę w poniedziałek.
Komt hij echt?	Czy on naprawdę przyjdzie?
Komen jullie niet?	Nie przyjdziecie?
De jongen kwam terug.	Chłopiec wrócił.
Ze is nog niet gekomen.	Ona jeszcze nie przyszła

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	kom	kwam	gekomen
je/jij/u	komt	kwam	gekomen
hij/zij/het	komt	kwam	gekomen
we/wij	komen	kwamen	gekomen
jullie	komen	kwamen	gekomen
ze/zij	komen	kwamen	gekomen

Odmiana czasownika „mogen” w języku niderlandzkim

Czasownik “mogen” odpowiada polskiemu “lubić” albo „mieć pozwolenie”. Spójrz na przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik mag hem wel.	Lubię go.
Iedereen mag hem.	Wszyscy go lubią.
Tom mocht Mary niet.	Tomek nie lubił Marysi.
Ze mochten vandaag niet komen.	Nie wolno im było dzisiaj przyjść.
Ik heb je nooit gemogen.	Nigdy cię nie lubiłem.

Zobacz na jego odmianę:

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	mag	mocht	gemogen
je/jij/u	mag	mocht	gemogen
hij/zij/het	mag	mocht	gemogen
we/wij	mogen	mochten	gemogen
jullie	mogen	mochten	gemogen
ze/zij	mogen	mochten	gemogen

Konkluzja

Czasownik jest najważniejszym elementem w zdaniu niderlandzkim. Bez czasownika nie ma zdania. Dlatego opanowanie czasowników jest tak ważne w procesie nauki języka, ponieważ pomaga nam tworzyć zdania, co jest niezbędne do komunikacji.

Najlepszą metodą nauki odmiany czasowników nieregularnych jest nauka krótkich, ale pełnych zdań z ich użyciem – takich jak w tym artykule. Nie tylko pozwala to zautomatyzować i zapamiętać ich formę, ale także od razu wyposaża nas w wiedzę, jak używać ich w zdaniu.

Kursy języka niderlandzkiego w Taalhamerze zostały właśnie przygotowane pod tym kątem. Z nami uczysz się całych zdań i tym sposobem rozwijasz intuicję językową.

Jeżeli interesuje Cię język niderlandzki przeczytaj nasze inne artykuły, np. o odmianie czasowników regularnych w różnych czasach, albo o trudniejszych zagadnieniach w gramatyce niderlandzkiej.

Załącznik: 3 formy czasowników nieregularnymi w niderlandzkim

Bezokolicznik	Past simple	Past participle	Tłumaczenie
bakken	bakte	gebakken	piec
bedriegen	bedroog	bedrogen	oszukiwać
beginnen	begon	begonnen	zaczynać
beschrijven	beschreef	beschreven	opis
besluiten	besloot	besloten	decydować
bestaan	bestond	bestaan	istnieć
bevelen	beval, bevalen	bevolen	rozkaz, polecenie
bewegen	bewoog	bewogen	poruszać się
bezoeken	bezocht	bezocht	odwiedzać
bidden	bad, baden	gebeden	modlić się
bieden	bood	geboden	oferować, prezentować
bijten	beet	gebeten	ugryźć
binden	bond	gebonden	związać, związać
blazen	blies	geblazen	dmuchać
blijken	bleek	gebleken	pojawiać się
blijven	bleef	gebleven	zostać, pozostać
blinken	blonk	geblonken	świecić
breken	brak, braken	gebroken	złamać się
brengen	bracht	gebracht	przynieść
buigen	boog	gebogen	zginać się
denken	dacht	gedacht	myśleć
doen	deed	gedaan	robić
dragen	droeg	gedragen	wspierać, znosić / nosić
drijven	dreef	gedreven	pływać / prowadzić
drinken	dronk	gedronken	pić
duiken	dook	gedoken	nurkować
dwingen	dwong	gedwongen	zmuszać, zobowiązywać
eten	at , aten	gegeten	jeść
fluiten	floot	gefloten	flet
gaan	ging	gegaan	iść
gelden	gold	gegolden	liczyć
genezen	genas, genazen	genezen	leczyć, wyleczyć
genieten	genoot	genoten	cieszyć się
geven	gaf, gaven	gegeven	dawać
gieten	goot	gegoten	lać
glijden	gleed	gegleden	ślizgać się
glimmen	glom	geglommen	świecić, błyszczeć
graven	groef	gegraven	kopać
grijpen	greep	gegrepen	chwytać
hangen	hing	gehangen	wisieć
hebben	had	gehad	mieć
heffen	hief	geheven	unieść, podnieść
helpen	hielp	geholpen	pomagać
heten	heette	geheten	być nazwanym
houden	hield	gehouden	trzymać
jagen	joeg	gejaagd	polować
kiezen	koos	gekozen	wybierać
kijken	keek	gekeken	widzieć, patrzeć
klimmen	klom	geklommen	wspinać się
klinken	klonk	geklonken	dźwięk
komen	kwam	gekomen	przyjść
kopen	kocht	gekocht	kupować
krijgen	kreeg	gekregen	otrzymać
krimpen	kromp	gekrompen	kontraktować, kurczyć się
kruipen	kroop	gekropen	pełzać
kunnen	kon, konden	gekund	być w stanie
lachen	lachte	gelachen	śmiać się
laden	laadde	geladen	ładować się
laten	liet	gelaten	pozwolić
lezen	las, lazen	gelezen	czytać
liegen	loog	gelogen	kłamać (mówić kłamstwa)
liggen	lag, lagen	gelegen	kłamać (być położonym)
lijden	leed	geleden	cierpieć
lijken	leek	geleken	wyglądać jak
lopen	liep	gelopen	chodzić
meten	mat, maten	gemeten	mierzyć
moeten	moest	gemoeten	mieć
mogen	mocht	gemogen	być dozwolone
nemen	nam, namen	genomen	brać
ontbijten	ontbeet	ontbeten	zjeść śniadanie
ontmoeten	ontmoette	ontmoet	spotykać się
ontvangen	ontving	ontvangen	otrzymać, powitać
prijzen	prees	geprezen	pochwała
raden	raadde	geraden	zgadywać
rijden	reed	gereden	prowadzić
roepen	riep	geroepen	dzwonić, krzyczeć
ruiken	rook	geroken	wąchać
scheiden	scheidde	gescheiden	separacja, rozwód
schenken	schonk	geschonken	darować
scheppen	schiep	geschapen	tworzyć
scheren	schoor	geschoren	golić się
schieten	schoot	geschoten	strzelać, kopać
schijnen	scheen	geschenen	błyszczeć
schrijven	schreef	geschreven	czarować
schrikken	schrok	geschrokken	bać się
schuiven	schoof	geschoven	pchać
slaan	sloeg	geslagen	uderzyć, uderzyć
slapen	sliep	geslapen	spać
slijten	sleet	gesleten	nosić
sluiten	sloot	gesloten	zamknąć, zamknąć
smelten	smolt	gesmolten	stopić się
smijten	smeet	gesmeten	rzucać
snijden	sneed	gesneden	ciąć, kroić
snuiven	snoof	gesnoven	parsknąć
spannen	spande	gespannen	tauten
spijten	het speet (me)	het heeft (me) gespeten	żałować
splijten	spleet	gespleten	rozłupać
spreken	sprak, spraken	gesproken	mówić
springen	sprong	gesprongen	skok
spuiten	spoot	gespoten	erukt
staan	stond	gestaan	stać
steken	stak, staken	gestoken	żądło
stelen	stal, stalen	gestolen	kraść
sterven	stierf	gestorven	umierać
stijgen	steeg	gestegen	powstać
strijden	streed	gestreden	konkurować
strijken	streek	gestreken	żelazo
treden	trad, traden	getreden	krok
treffen	trof	getroffen	spotkanie
trekken	trok	getrokken	ciągnąć
vallen	viel	gevallen	upadek
vangen	ving	gevangen	łapać
varen	voer	gevaren	żagiel
vechten	vocht	gevochten	walczyć
verbergen	verborg	verborgen	chować się
verbieden	verbood	verboden	zabronić
verbinden	verbond	verbonden	połączyć, dołączyć
verblijven	verbleef	verbleven	zostać
verdwijnen	verdween	verdwenen	zniknąć
vergelijken	vergeleek	vergeleken	porównywać
vergeten	vergat	vergeten	zapomnieć
verkopen	verkocht	verkocht	sprzedawać
verlaten	verliet	verlaten	odejść
verliezen	verloor	verloren	tracić
verschijnen	verscheen	verschenen	pojawiać się
verslijten	versleet	versleten	nosić
verslinden	verslond	verslonden	pożerać
verstaan	verstond	verstaan	rozumieć
vertrekken	vertrok	vertrokken	opuścić
verzenden	verzond	verzonden	przedłożyć, wysłać
verzinnen	verzon	verzonnen	wymyślać, tworzyć
vinden	vond	gevonden	znaleźć
vliegen	vloog	gevlogen	latać
voorzien	voorzag	voorzien	przewidywać
vragen	vroeg	gevraagd	pytać
vriezen	vroor	gevroren	zamrażać
wassen	waste	gewassen	myć się
wegen	woog	gewogen	ważyć
werpen	wierp	geworpen	rzucać
weten	wist	geweten	wiedzieć
wijten	weet	geweten	obwiniać, przypisywać
wijzen	wees	gewezen	wskazywać, wskazywać
willen	wilde/wou, wilden	gewild	chcieć
winnen	won	gewonnen	wygrać
worden	werd	geworden	stać się
wreken	wreekte	gewroken	mścić się
wrijven	wreef	gewreven	obcierać
wringen	wrong	gewrongen	wić się
zeggen	zei, zeiden	gezegd	mówić
zenden	zond	gezonden	wysyłać
zien	zag, zagen	gezien	widzieć
zijn	was, waren	geweest	być
zingen	zong	gezongen	śpiewać
zinken	zonk	gezonken	tonąć
zitten	zat, zaten	gezeten	siedzieć
zoeken	zocht	gezocht	szukać
zuigen	zoog	gezogen	ssać
zullen	zou, zouden	/	będzie
zwellen	zwol	gezwollen	wzdęcie
zwemmen	zwom	gezwommen	pływać
zweren	zwoer	gezworen	przysięgać
zwerven	zwierf	gezworven	gaworzyć
zwijgen	zweeg	gezwegen	milczeć