Czasowniki regularne to znaczna część czasowników w języku niderlandzkim. Są to czasowniki, do których stosujemy powtarzające się reguły i zasady w celu ich odmiany.
Aby tego dokonać, musimy na początku znaleźć rdzeń w czasowniku a następnie, na podstawie danej reguły, dodać pasującą końcówkę. Jest to ważne, aby utrwalić sobie te wszystkie zasady, ponieważ dopiero wtedy zauważymy, że koniugacja czasownika regularnego jest naprawdę prosta.
- Jak znaleźć rdzeń czasownika regularnego
- Odmiana przez czasy
- Onvoltooid Tegenwoordige Tijd (czyli czas teraźniejszy w niderlandzkim)
- Onvoltooid Verleden (czyli czas przeszły niedokonany w niderlandzkim)
- Voltooid Tegenwoordige Tijd (czyli czas przeszły dokonany złożony w niderlandzkim)
- Voltooid Verleden Tijd (czyli czas zaprzeszły dokonany w niderlandzkim)
- Onvoltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd (czyli czas przyszły prosty w niderlandzkim)
- Voltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd (czyli czas przyszły złożony w niderlandzkim)
- Onvoltooid Verleden Toekomende Tijd (czyli tryb warunkowy prosty w niderlandzkim)
- Voltooid Verleden Toekomende Tijd (czyli tryb warunkowy złożony w niderlandzkim)
Jak znaleźć rdzeń czasownika regularnego
Aby móc odmienić czasownik, konieczny jest jego rdzeń. Aby to zrobić, potrzebny jest bezokolicznik danego czasownika np. : “werken”. Większość bezokoliczników ma końcówkę “en”. Gdy chcemy uzyskać rdzeń, odejmujemy końcówkę od bezokolicznika.
- werken – en = werk
- luisteren – en = luister
Gdy bezokolicznik posiada długą samogłoskę (długa samogłoska to samogłoska pisana podwójnie lub w sylabie zamkniętej), musimy pamiętać, że rdzeń także musi mieć długą samogłoskę. Na przykład “lopen” oznacza “chodzić”. W tym przypadku “o” jest długą samogłoską. Gdy spróbujemy wyciągnąć z tego rdzeń na podstawie wcześniejszej teorii, wyjdzie nam “lop”. W takim przypadku musimy podwoić samogłoskę, aby stała się długa, czyli “loop”. Inne przykłady:
- koken – kook (gotować)
- leren – leer (uczyć się)
- horen – hoor (słuchać)
Gdy czasownik posiada podwójną spółgłoskę, w rdzeniu znajduje się tylko jedna. Np.:
- pakken – pak (pakować)
- missen – mis (tęsknić, brakować)
Jeżeli w bezokoliczniku przed końcówką “en” znajduje się “v” zmieniamy to “f” a w przypadku “z” zamieniamy na “s”. Np:
- leven – leef (żyć)
- verliezen – verlies (stracić, przegrać)
Odmiana przez czasy
Tak jak wcześniej wspomniałem, czasownik może się odmieniać przez różne kategorie. Zacznijmy od czasu. Teoretycznie mamy tylko trzy czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły. Istnieją jednak “pół-czasy, które powstały poprzez interakcję czasu, aspektu czy nastroju, na przykład wtedy, czy mówimy coś tylko hipotetycznie.
W sumie mamy osiem czasów:
| Niederlandzki | Polski | Angielski | |
|---|---|---|---|
| 1 | Onvoltooid Tegenwoordige Tijd | czas teraźniejszy niedokonany | Present Simple |
| 2 | Onvoltooid Verleden | czas przeszły niedokonany | Past Simple |
| 3 | Voltooid Tegenwoordige Tijd | czas przeszły dokonany złożony | Present Perfect |
| 4 | Voltooid Verleden Tijd | czas zaprzeszły dokonany | Past Perfect |
| 5 | Onvoltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd | czas przyszły prosty | Future Simple |
| 6 | Voltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd | czas przyszły złożony | Future Perfect |
| 7 | Onvoltooid Verleden Toekomende Tijd | tryb warunkowy | Conditional |
| 8 | Voltooid Verleden Toekomende Tijd | tryb warunkowy złożony | Conditional Perfect |
Onvoltooid Tegenwoordige Tijd (czyli czas teraźniejszy w niderlandzkim)
W przypadku czasu teraźniejszego (onvoltooid tegenwoordige tijd) czasowniki regularne odmieniamy w następujący sposób:
| Podmiot | Forma | Przykład |
|---|---|---|
| ik (ja) | rdzeń | Ik werk. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | rdzeń + t | Je werkt. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | rdzeń + t | Hij werkt. |
| we/wij (my) | bezokolicznik | We werken. |
| jullie (wy) | bezokolicznik | Jullie werken |
| ze/zij (oni) | bezokolicznik | Ze werken. |
Pamiętaj, że sylaba nigdy nie kończy się dwiema takimi samymi literami. Jeżeli rdzeń kończy się na “t”, nie dodajemy kolejnego.
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik werk in een kantoor. | Ja pracuję w biurze. |
| Werkt hij in een kantoor? | Czy on pracuje w biurze? |
| Hoe werkt het internet? | Jak działa Internet? |
| Luistert ze graag naar muziek? | Czy ona lubi słuchać muzyki? |
| Ze leeft met haar moeder. | Ona mieszka z matką. |
Onvoltooid Verleden (czyli czas przeszły niedokonany w niderlandzkim)
Przy użyciu czasu przeszłego niedokonanego (onvoltooid verleden) do rdzenia czasownika dodajemy końcówkę “te” albo “de” (“ten” albo “den” w liczbie mnogiej).
Wybór “te” lub “de” zależy od ostatniej głoski w rdzeniu.
Jeżeli jest ona dźwięczna (tzn. b, d, g,w, z, r, l, m, n), dodajemy “d”, np.
- horen – hoorde (ostatnia głoska rdzenia “hor” to dźwięczne “r”)
- bellen – belde (ostatnia głoska rdzenia “bel” to dźwięczne “l”)
Jeżeli jest bezdźwięczna (tzn. p, t, k, f, s, sz, c, a, e, i, u, y) wtedy dodajemy “t”, np:
- werken – werkte (ostatnia głoska rdzenia “werk” to bezdźwięczne “k”)
- zetten – zete (ostatnia głoska rdzenia “zet” to bezdźwięczne “t”)
- stoppen – stopte (ostatnia głoska rdzenia “stop” to bezdźwięczne “p”)
To dość skomplikowana reguła, dlatego dla ułatwienia posługujemy się skrótem “soft ketchup”, które jest zbiorem głosek bezdźwięcznych. Czyli prościej:
- jeżeli ostatnia głoska w rdzeniu należy do “soft ketchup” dodajemy “te” lub “ten”, nie dodajemy “de” lub “den”.
| Podmiot | Forma | Przykład |
|---|---|---|
| ik (ja) | rdzeń + te/de | * Ik werkte. * Ik hoorde. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | rdzeń + te/de | * Je werkte. * Je hoorde. |
| hij/zij/het (on/ona) | rdzeń + te/de | * Hij werkte. * Hij hoorde. |
| we/wij (my) | rdzeń + ten/den | * We werkten. * We hoorden. |
| jullie (wy) | rdzeń + ten/den | * Jullie werkten. * Jullie hoorden. |
| ze/zij (oni) | rdzeń + ten/den | * Ze werkten. * Ze hoorden. |
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik merkte zijn nieuwe auto meteen op. | Od razu zauważyłem jego nowy samochód. |
| Rustten ze de hele weekend? | Czy przez cały weekend odpoczywali? |
| Hoorde je iets? | Czy coś słyszałeś? |
| Hoorden jullie het geluid? | Czy słyszeliście ten dźwięk? |
| Ze woonde bij haar moeder. | Mieszkała z matką. |
Voltooid Tegenwoordige Tijd (czyli czas przeszły dokonany złożony w niderlandzkim)
Kolejny czas to czas przeszły dokonany i złożony (voltooid tegenwoordige tijd). Przy jego użyciu posługujemy się czasownikami posiłkowymi “mieć” – “hebben” oraz “być” – “zijn” (które opisaliśmy powyżej) oraz imiesłowem biernym, które tworzymy dodając do rdzenia prefiks “ge” and sufiks “t” or “d” (zgodnie z regula “Soft Ketchup” opisana powyżej).
| Podmiot | Czasownik posiłkowy | Imieslow bierny | Przykład |
|---|---|---|---|
| ik (ja) | heb / ben | ge + [rdzeń] + t/d | * Ik heb gewerkt. * Ik ben verhuisd. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | hebt / bent | ge + [rdzeń] + t/d | * Je hebt gewerkt. * Je bent verhuisd. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | heeft / is | ge + [rdzeń] + t/d | * Hij heeft gewerkt. * Hij is verhuisd. |
| we/wij (my) | hebben / zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * We hebben gewerkt. * We zijn verhuisd. |
| jullie (wy) | hebben / zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Jullie hebben gewerkt. * Jullie zijn verhuisd. |
| ze/zij (oni) | hebben / zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Ze hebben gewerkt. * Ze zijn verhuisd. |
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Jullie hebben gekookt. | Wy gotowaliście. |
| We zijn vorig jaar drie keer verhuisd. | W ubiegłym roku przeprowadzaliśmy się trzy razy. |
| Ik heb in dit kantoor nooit gewerkt | Nigdy nie pracowałem w tym biurze. |
| Wat is gisteren gebeurd? | Co się stało wczoraj? |
| Mijn zoon is zeer gegroeid. | Mój syn bardzo urósł. |
Powyżej to tylko przykładowe zdania, ale Taalhammer daje Ci możliwość łatwego wprowadzania swoich własnych przykładów i powtarzania ich w trybie słuchania. Tym sposobem nie tylko uczysz sie odmiany czasownika, ale także zdań które sam wybrałeś a więc szansa zapamiętania jest o wiele większa.
Voltooid Verleden Tijd (czyli czas zaprzeszły dokonany w niderlandzkim)
Przy voltooid verleden tijd tworzenie zdań wygląda podobnie jak w present perfect, jednak czasowniki “hebben” oraz “zijn” są w czasie przeszłym.
| Podmiot | Czasownik posiłkowy | Imieslow bierny | Przykład |
|---|---|---|---|
| ik (ja) | had / was | ge + [rdzeń] + t/d | * Ik had gewerkt. * Ik was verhuisd. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | had / was | ge + [rdzeń] + t/d | * Je had gewerkt. * Je was verhuisd. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | had / was | ge + [rdzeń] + t/d | * Hij had gewerkt. * Hij was verhuisd. |
| we/wij (my) | hadden / waren | ge + [rdzeń] + t/d | * We hadden gewerkt. * We waren verhuisd. |
| jullie (wy) | hadden / waren | ge + [rdzeń] + t/d | * Jullie hadden gewerkt. * Jullie waren verhuisd. |
| ze/zij (oni) | hadden / waren | ge + [rdzeń] + t/d | * Ze hadden gewerkt. * Ze waren verhuisd. |
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik had je echt gemist. | Naprawdę za tobą tęskniłem. |
| We waren vorig jaar drie keer verhuisd. | W ubiegłym roku przeprowadzaliśmy się trzy razy. |
| Jullie waren echt veranderd. | Naprawdę się zmieniliście. |
Onvoltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd (czyli czas przyszły prosty w niderlandzkim)
W czasie przyszłym prostym używamy czasownika posiłkowego “zullen” jako czasownika posiłkowego. Czasownik główny natomiast pozostaje jako bezokolicznik, niezależnie od osoby.
| Podmiot | Czasownik posiłkowy | Czasownik główny | Przykład |
|---|---|---|---|
| ik (ja) | zal | bezokolicznik | Ik zal werken. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | zult/zal | bezokolicznik | Je zult werken. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | zal | bezokolicznik | Hij zal werken. |
| we/wij (my) | zullen | bezokolicznik | We zullen werken. |
| jullie (wy) | zullen | bezokolicznik | Jullie zullen werken. |
| ze/zij (oni) | zullen | bezokolicznik | Ze zullen werken. |
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik zal je morgen voor tien uur opbellen. | Zadzwonię do ciebie jutro przed godziną dziesiątą. |
| Mijn zoon zal volgend jaar groeien. | Mój syn urośnie w przyszłym roku. |
| Zullen jullie ons missen? | Czy będziecie za nami tęsknić? |
| Wij zullen morgen verhuizen. | Jutro się przeprowadzamy. |
Voltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd (czyli czas przyszły złożony w niderlandzkim)
Czas przyszły złożony polega na użyciu czasownika “hebben” lub “zijn” oraz “zullen”. Czasownik jest wtedy w formie takiej samej jak w czasie past perfect, czyli z przedrostkiem “ge”.
| Podmiot | Czasownik posiłkowy | Czasownik posiłkowy | Imiesłów bierny | Przykład |
|---|---|---|---|---|
| ik (ja) | zal | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Ik zal hebben gewerkt. * Ik zal zijn verhuisd. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | zult/zal | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Je zult hebben gewerkt. * Je zult zijn verhuisd. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | zal | hebben/zijn in | ge + [rdzeń] + t/d | * Hij zal hebben gewerkt. * Hij zal zijn verhuisd. |
| we/wij (my) | zullen | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * We zullen hebben gewerkt. * We zullen zijn verhuisd. |
| jullie (wy) | zullen | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Jullie zullen hebben gewerkt. * Jullie zullen zijn verhuisd. |
| ze/zij (oni) | zullen | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Ze zullen hebben gewerkt. * Ze zullen zijn verhuisd. |
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Volgend jaar zal ik in dit kantoor 10 jaar gewerkt hebben | W przyszłym roku będę pracować w tym biurze już 10 lat. |
| Zullen jullie volgend jaar in dit kantoor 10 jaar gewerkt hebben? | W przyszłym roku przepracujecie w tym biurze 10 lat? |
Onvoltooid Verleden Toekomende Tijd (czyli tryb warunkowy prosty w niderlandzkim)
Na końcu mamy jeszcze tryb warunkowy prosty, który gramatycznie wygląda tak samo jak future simple, z tym, że używamy formy przeszłej “zullen” czyli “zouden”.
| Podmiot | Czasownik posiłkowy | Czasownik główny | Przykład |
|---|---|---|---|
| ik (ja) | zou | bezokolicznik | Ik zou werken. |
| je/jij/het (ty, Pan/Pani) | zou | bezokolicznik | Je zou werken. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | zou | bezokolicznik | Hij zou werken. |
| we/wij (my) | zouden | bezokolicznik | We zouden werken. |
| jullie (wy) | zouden | bezokolicznik | Jullie zouden werken. |
| ze/zij (oni) | zouden | bezokolicznik | Ze zouden werken. |
Przykładowe zdania:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik zou in dit kantoor nooit werken | Nigdy nie pracowałbym w tym biurze. |
| Ik zou je missen, als je weggaat. | Tęskniłabym za tobą, gdybyś odszedł. |
| Zouden jullie graag verhuizen, als jullie geld hadden? | Czy przeprowadziłbyś się, gdybyś miał pieniądze? |
| We zouden naar het lied luisteren, als we een radio hadden. | Gdybyśmy mieli radio, posłuchaliśmy piosenki. |
Voltooid Verleden Toekomende Tijd (czyli tryb warunkowy złożony w niderlandzkim)
W trybie warunkowym złożonym używamy czasownika posiłkowego ‘’zou/zouden’’ oraz ‘’hebben’’ lub ‘zijn’. Czasownik pozostaje w formie przeszłej, czyli z przedrostkiem “ge” oraz końcówką “t/d”
| Podmiot | Czasownik posiłkowy | Czasownik posiłkowy | Imieslow bierny | Przykład |
|---|---|---|---|---|
| ik (ja) | zou | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Ik zou hebben gewerkt. * Ik zou zijn verhuisd. |
| je (ty) | zou | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Je zou hebben gewerkt. * Je zou zijn verhuisd. |
| hij/zij (on/ona) | zou | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Hij zou hebben gewerkt. * Hij zou zijn verhuisd. |
| we/wij (my) | zouden | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * We zouden hebben gewerkt. * We zouden zijn verhuisd. |
| jullie (wy) | zouden | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Jullie zouden hebben gewerkt. * Jullie zouden zijn verhuisd. |
| ze (oni) | zouden | hebben/zijn | ge + [rdzeń] + t/d | * Ze zouden hebben gewerkt. * Ze zouden zijn verhuisd. |
Jeżeli interesuje Cię gramatyka niderlandzki, przeczytaj inne nasze artykuły na temat czasowników nieregularnych i trudniejszych zagadnień gramatyki niderlandzkiej.