Koniugacja czasowników może spędzać sen z powiek uczącym się języka niderlandzkiego. Dlaczego są one tak ważne i dlaczego ludzie mają z nimi tak wiele problemów?
Czasownik jest główną częścią zdania w języku niderlandzkim (i najprawdopodobniej w każdym innym języku). Aby zdanie było zdaniem, musi zawierać czasownik. Zdanie bez czasownika nie jest zdaniem. Właściwie, czasownik może być sam w sobie zdaniem, na przykład: „Śpiewaj!” albo „Zatrzymaj się!”.
Czasownik opowiada historię. Mówi nam, co się wydarzyło, co ktoś zrobił, powiedział lub pomyślał. Czasowniki są również bardzo interesującą częścią języka. Najczęstsze z nich są zazwyczaj nieregularne i bardzo krótkie. Najczęściej mają tylko jedną sylabę.
Czasowniki są również dość trudne do nauczenia się, ponieważ przez większość czasu zmieniają swoją formę w zależności od osoby, czasu lub trybu. Nazywamy to koniugacją. Ponieważ mamy do czynienia z bardzo dużą liczbą podobnych elementów, naprawdę trudno jest posługiwać się nimi płynnie, nie popełniając błędów. Powiedzmy sobie jasno: tradycyjne podejście do nauki języka zawodzi szczególnie, gdy chodzi o koniugację czasowników.
W poniższym artykule znajdziesz wiele informacji na temat koniugacji czasowników. Omówimy zasady, wzory i przykłady, aby dać Ci wyobrażenie o wielkości tej bestii. Dobra wiadomość jest taka, że nie musisz tego wszystkiego pamiętać – nie powinieneś nawet próbować. Jest na to lepszy sposób.
Na końcu artykułu omówimy metodę, która pozwoliła tysiącom uczących się języka uporać się z problemem koniugacji czasowników w ich języku docelowym. Dla wielu osób koniugacja jest kwestią sukcesu lub porażki w ich podróży do nauki języka.
Co to jest koniugacja?
Na początku warto wiedzieć, co oznacza koniugacja.
Koniugacja to odmiana czasownika poprzez tryby, czasy, osoby, liczby, strony oraz inne kategorie gramatyczne. W niderlandzkim znaczna część czasowników odmienia się regularnie. Czyli, przy użyciu określonych reguł oraz przez dodanie właściwej końcówki uzyskamy właściwą formę czasownika. Istnieją jednak (niestety) czasowniki, które nie podlegają żadnej regule – są to czasowniki nieregularne.
W tym artykule przedstawię Ci oba rodzaje i pokażę, w jaki sposób powinniśmy je używać. Na koniec zdradzę sekret, w jaki sposób najłatwiej opanować.
Niderlandzkie czasowniki nieregularne
Początkowo standardem były czasowniki nieregularne. Innymi słowy, formy czasowników były uważane za „regularne”, gdy wykazywały nieregularność. Zjawisko to wskazuje na naturalną ewolucję języków, która zachodzi głównie poprzez losowe, niezależne procesy. Nieregularność form czasowników podkreśla tę przypadkowość.
W miarę upływu czasu języki nadal ewoluowały. Często używane czasowniki, takie jak „hebben”, „zijn” lub „komen”, zachowały swoje wysoce nieregularne wzorce koniugacji, podczas gdy rzadziej używane czasowniki, takie jak „werken” lub „luisteren”, uległy zmianom we wzorcach koniugacji.
Dwa najczęściej używane czasowniki nieregularne to „hebben” i „zijn”. Więcej informacji można znaleźć w naszym artykule na temat niderlandzkich czasowników nieregularnych.
Odmiana czasownika „zijn”
| Podmiot | Teraźniejszy | Przeszły | Przeszły złożony |
|---|---|---|---|
| Ik | ben | was | ben geweest |
| je/jij/u | bent | was | bent geweest |
| hij/zij/het | is | was | is geweest |
| wij | zijn | waren | zijn geweest |
| jullie | zijn | waren | zijn geweest |
| zij/ze | zijn | waren | zijn geweest |
Odmiana czasownika „hebben”
| Podmiot | Teraźniejszy | Przeszły | Przeszły złożony |
|---|---|---|---|
| Ik | heb | heb | heb gehad |
| * je/jij* u | * hebt* heeft | had | * hebt gehad* heeft gehad |
| hij/zij/het | heeft | heeft | heeft gehad |
| wij/we | hebben | hebben | hebben gehad |
| jullie | hebben | hebben | hebben gehad |
| zij/ze | hebben | hebben | hebben gehad |
Niderlandzkie czasowniki regularne
Regularne czasowniki stanowią dużą część czasowników w języku niderlandzkim. Do odmiany czasowników regularnych stosujemy określone reguły i zasady. Aby to zrobić, najpierw trzeba odnaleźć rdzeń czasownika, a następnie dodać odpowiednią końcówkę zgodnie z obowiązującą regułą
Czas teraźniejszy
W czasie teraźniejszym (onvoltooid tegenwoordige tijd) czasowniki regularne odmieniamy dodając do rdzenia “t” w 2 i 3 osobie liczby pojedynczej.
| Podmiot | Forma | Przykład |
|---|---|---|
| ik (ja) | rdzeń | Ik werk. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | rdzeń + t | Je werkt. |
| hij/zij/het (on/ona/ono) | rdzeń + t | Hij werkt. |
| we/wij (my) | bezokolicznik | We werken. |
| jullie (wy) | bezokolicznik | Jullie werken |
| ze/zij (oni) | bezokolicznik | Ze werken. |
Czas przeszły
W czasie przeszłym niedokonanego (onvoltooid verleden) do rdzenia dodajemy końcówkę “te” albo “de” (“ten” albo “den” w liczbie mnogiej). Wybór “te” lub “de” zależy od ostatniej głoski w rdzeniu: jeżeli jest ona bezdźwięczna (np. werk) dodajemy “te”, a jeżeli jest dźwięczna dodajemy “de”. Ta zależność znana jest jako reguła “soft ketchup”.
Spójrz na przykłady:
| Podmiot | Forma | Przykład |
|---|---|---|
| ik (ja) | rdzeń + te/de | * Ik werkte. * Ik hoorde. |
| je/jij/u (ty, Pan/Pani) | rdzeń + te/de | * Je werkte. * Je hoorde. |
| hij/zij/het (on/ona) | rdzeń + te/de | * Hij werkte. * Hij hoorde. |
| we/wij (my) | rdzeń + ten/den | * We werkten. * We hoorden. |
| jullie (wy) | rdzeń + ten/den | * Jullie werkten. * Jullie hoorden. |
| ze/zij (oni) | rdzeń + ten/den | * Ze werkten. * Ze hoorden. |
Najlepszy sposób nauczenia się koniugacji czasowników niderlandzkich
Nieważne, czy czasownik jest regularny czy nie. Aby móc płynnie go użyć w czasie rozmowy, musimy przećwiczyć jego użycie wiele razy, zanim stanie się to odruchowe. Śmiem nawet twierdzić, że czasowniki regularne są pewnego rodzaju pułapką, ponieważ wydaje nam się, że ponieważ jest prosta reguła opisująca ich odmianę, to znając tę regułę, będziemy w stanie po prostu użyć tego czasownika w czasie rozmowy. Nic bardziej mylnego. Doświadczenie pokazuje, że próby mówienia tylko na podstawie poznanych reguł idą bardzo wolno.
Zauważ, że zazwyczaj odmiany czasownika uczymy się w formie twierdzącej w kolejności:
- Ja
- Ty
- On / Ona
- My
- Wy
- Oni / One
Wystarczy, że będziemy chcieli powiedzieć pytanie lub przeczenie w trzeciej osobie albo w liczbie mnogiej, a nasza wypowiedź zazwyczaj zacznie tracić na płynności. Nasz mózg potrzebuje czasu na przetworzenie informacji. Zasadniczo przechodzimy w myślach przez te wszystkie formy w takiej kolejności, w jakiej ich się uczyliśmy i następnie próbujemy zrobić z tego pytanie lub przeczenie. Jest to cała masa obliczeń, które nasz mózg musi wykonać, żeby w ogóle zacząć składać zdanie.
Wspomniałem, że czasowniki regularne mogą być pułapką, ponieważ w praktyce oznacza to, że nie ćwiczymy ich wystarczająco często, licząc na to, że w czasie rozmowy odmieniamy czasownik zgodnie ze wspomnianą regułą.
Jest to podstawowy błąd. Reguły opisujące odmianę czasowników regularnych są oczywiście przydatne do zapamiętania poszczególnych form czasownika. Natomiast, aby potrafić płynnie użyć czasownika w zdaniu, musimy po prostu to wiele razy przećwiczyć.
Najlepszym sposobem na wyćwiczenie odruchowego używania czasowników jest zapamiętywanie przykładowych zdań. Jest to nieprawdopodobnie efektywne ćwiczenie, które niesie ze sobą wiele dodatkowych korzyści ponad te opisane powyżej.
Po pierwsze: pamiętamy całe wyrażenie gotowe do użycia. Po drugie: kodujemy sobie sposób łączenia się czasownika z dopełnieniem. Zapamiętujemy więc i ćwiczymy całą strukturę zdania. W praktyce oznacza to, że będziemy w stanie płynnie budować zdania.
Zauważ, że jest to fundamentalna zmiana podejścia do nauki języka. Zamiast zapamiętywać pojedyncze słowa i liczyć na to, że będziesz w stanie, jakimś cudem, płynnie je połączyć w zdania, znacznie lepiej jest po prostu zapamiętywać i powtarzać całe zdania.
Czasownik, czyli orzeczenie, jest kluczową częścią zdania, która rządzi całym zdaniem i nadaje mu znaczenie. Dlatego kluczową sprawą jest zapamiętanie i wyćwiczenie go na przykładzie całych zdań.
Jeżeli interesuje Cię język niderlandzki przeczytaj nasze inne artykuły, np. o rodzajnikach “de” i “het”, albo o trudniejszych zagadnieniach w gramatyce niderlandzkiej.