Jak zastosować sztuczną inteligencję w nauce języków obcych

Czy sztuczna inteligencja sprawi, że nauka języków stanie się dziecinnie prosta? Może nawet nie będzie potrzebna wcale, zastąpiona przez maleńki chip wszczepiony w nadgarstek, dzięki któremu będziemy rozumieć wszystkie języki świata? Albo inteligentne okulary, które w czasie rzeczywistym będą tłumaczyć wszystko, co widzimy i słyszymy? 

Wyobraź sobie świat, w którym możesz nauczyć się dowolnego języka w mgnieniu oka. Bez żmudnego wkuwania skomplikowanych gramatycznych reguł i frustrujących błędów. Świat, w którym inteligentny asystent językowy towarzyszy Ci na każdym kroku, koryguje błędy, tłumaczy zawiłe teksty i motywuje do dalszej nauki. Brzmi jak utopia? 

Na razie taka wizja to science-fiction. Jednak AI wkracza w dziedzinę edukacji językowej, urozmaicając sposób nauki języków. Dlatego w tym artykule przyjrzymy się bliżej temu fascynującemu zjawisku i odkryjemy, jak AI już dziś może pomóc ci w osiągnięciu językowych celów i ćwiczeniu nabytych umiejętności. Zwrócimy też uwagę, na co uważać, korzystając z tych rozwiązań.

Po co uczyć się języków, gdy jest sztuczna inteligencja?

Tak łatwo jest skorzystać z Google Translate  –  wystarczy skierować obiektyw aparatu na tekst, aby natychmiast zobaczyć wersję językową zapisaną w znanym, ojczystym języku! Co jednak jeśli chcesz o coś zapytać? Możesz użyć funkcji tłumaczenia w czasie rzeczywistym! To takie proste. Jednak sytuacja komplikuje się, jeśli chcesz naprawdę z kimś porozmawiać, a nie zamówić posiłek w restauracji czy kupić bilet.

Znajomość języka angielskiego i innych języków otwiera przed nami mnóstwo możliwości – zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Pozwala nam podróżować po świecie bez barier językowych, poznawać nowe kultury, budować relacje z ludźmi z różnych zakątków globu i zdobywać wymarzoną pracę.

Do niedawna główną barierą w uczeniu się języków obcych wspomaganym technologiami był brak odpowiednich interakcji. Słuchając kursu audio, mogłeś nauczyć się prawidłowej wymowy, jednak nikt nie poprawiał twoich wypowiedzi. Rozwiązując interaktywne quizy z zadaniami gramatycznymi, poznawałeś zawiłości obcej mowy, ale nie ćwiczyłeś jej na zdaniach używanych w życiowych sytuacjach. Tą szczególną “bierność”, utrudniającą uczenie się języków obcych, potwierdza historia dziecka, Jima, wychowywanego przez głuchoniemych rodziców.

Rodzice Jima starali się dbać o niego jak najlepiej, więc  –  nie mogąc z nim rozmawiać – włączali dla niego telewizję. Pomimo troskliwej opieki, wczesny rozwój językowy Jima był bardzo utrudniony ze względu na brak interaktywnej komunikacji. Chociaż Jim znał poszczególne słowa, nauczył się nieprawidłowych wzorców mowy i popełniał wiele błędów gramatycznych, których nigdy nie popełniłyby dzieci, które uczą się języka, mówiąc i naśladując dorosłych. Jego postępy znacznie przyspieszyły dopiero wtedy, gdy zaczął regularnie rozmawiać z osobą, która odpowiadała na jego pytania.

Dzięki sztucznej inteligencji w pewnych obszarach nauki języka dokonał się ogromny postęp, ponieważ chat może nie tylko prezentować wymowę czy pisownię, ale aktywnie odpowiadać na nasze pytania –  pisząc lub mówiąc. To ciekawe ćwiczenie, ale z historii Jima wiemy, że to nie wystarczy, aby rozwinąć język.

Ale to nie wszystko.

Warto też pamiętać o tym, że nauka to nie tylko interakcje, ale również, a może przede wszystkim, powtarzanie i zapamiętywanie materiału. Bez powtórek nie utrwalimy wiedzy, a sama rozmowa będzie tylko zabawą.

Bez wątpienia znacznie łatwiej jest zacząć od nauki z AI  –  bez bariery wstydu i stresu podczas stawiania pierwszych kroków z językiem. Sztuczna inteligencja nie męczy się i może ogromną ilość razy wytłumaczyć ci wybrane zagadnienie. Dlatego może stać się naszym sprzymierzeńcem w nauce języków. Nie zastąpi jednak ludzkiej motywacji, zaangażowania i bezpośrednich interakcji, czyli umiejętności sytuacyjnego korzystania z języka, gdzie liczy się kontekst. Tak jak łatwo jest zacząć konwersację z chatbotem, tak samo łatwo jest się znudzić i ją zakończyć. 

Jak AI zmienia sposób nauki języków obcych?

Technologie AI pozwalają na stworzenie środowiska nauczania sprzyjającego przyswajaniu nowych treści poprzez interaktywne ćwiczenia, symulacje rozmów czy nawet tłumaczenie w czasie rzeczywistym. Jakie jednak innowacje umożliwiły postęp w dziedzinie uczenia się języków wspieranego nowymi technologiami?

Oto przegląd kluczowych technologii:

• Przetwarzanie języka naturalnego (Natural Language Processing, NLP) – algorytmy AI analizujące ludzki język. Mogą być wykorzystywane do oceny poziomu językowego i personalizacji nauki. Przetwarzanie języka naturalnego w połączeniu z uczeniem maszynowym (Machine Learning) jest też używane w narzędziach poprawiających gramatykę, takich jak na przykład Grammarly.
• Wielkie modele językowe (Large Language Models, LLM) – zaawansowane modele generujące odpowiedzi w języku naturalnym, takie jak na przykład GPT-4, Claude czy Llama 2, które umożliwiają między innymi tłumaczenia maszynowe online oraz funkcjonowanie chatbotów.
• Synteza mowy (Speech Synthesis) – technologia zamieniająca tekst na realistycznie brzmiącą mowę, gdzie szczególnie wyróżniają się rozwiązania ElevenLabs, OpenAI czy Unreal Speech.  Dzięki nimi można generować rewelacyjnie brzmiące wypowiedzi, korzystając z setek dostępnych głosów.
• Rozpoznawanie mowy (Speech Recognition) – rozpoznaje mowę i zapisuje ją w postaci tekstu. Ułatwia przekształcanie nagranej wypowiedzi w materiał pisany, a także ćwiczenie wymowy  –  łatwo zorientujesz się, że twoja wymowa jest niepoprawna, bo narzędzie po prostu jej nie rozpozna.
• Wyszukiwanie semantyczne – wyszukuje treści nie tylko po słowach kluczowych, ale analizując sens zapytania. To bardzo przydatne rozwiązanie, gdy nie znasz słowa w języku obcym i musisz zapytać opisowo. Dzięki niemu możesz znaleźć lub wygenerować w aplikacji Taalhammer całe zdania, które warto dodać do systemu inteligentnych powtórek.
• Uczenie maszynowe (Machine Learning, ML)  –  jednym z istotnych zastosowań uczenia maszynowego w nauce języków obcych jest  tuning mechanizmu Spaced repetition, czyli rozłożonych w czasie powtórek. Dzięki niemu Taalhammer próbuje lepiej przewidzieć datę, kiedy powinieneś po raz kolejny powtórzyć zdanie, aby szybko i skutecznie je zapamiętać. 

AI niewątpliwie wzbogaca proces nauki. Trzeba jednak samodzielnie pracować nad wyrobieniem nawyku  –  najlepiej codziennego  –  uczenia się, który jest niezbędny do zdobycia umiejętności na poziomie, który umożliwi rozmowę.

Sprytne połączenie powyższych technologii prowadzi do tzw. tłumaczenia mowy (S2ST, Speech to Speech Translation). Pozwala to na między innymi prowadzenie konwersacji w języku obcym, włączając w naukę języka praktykę konwersacyjną i natychmiastową informację zwrotną dotyczącą wymowy czy gramatyki. AI pozwala też na personalizację nauki, czyli dostosowanie materiałów i metod do indywidualnego stylu uczenia się.

Porozmawiaj po angielsku z ChatemGPT

Jeśli chcesz za darmo sprawdzić możliwości językowe generatywnej sztucznej inteligencji, masz do wyboru kilka możliwości. Możesz zadać pytanie głosowe na przykład czatowi Google Gemini albo Microsoft Copilot. Wystarczy kliknąć na ikonę mikrofonu po prawej stronie okna wprowadzania tekstu. Można również odtworzyć jego odpowiedź, klikając ikonę głośnika umieszczoną w prawym górnym rogu odpowiedzi czata. 

Najciekawszą opcją jest jednak ChatGPT, nawet w darmowej wersji. Tutaj jednak trzeba skorzystać z aplikacji mobilnej dostępnej do pobrania w GooglePlay, dla urządzeń z systemem Android, lub AppStore, dla urządzeń Apple. 

Aplikacja ChatGPT od niedawna oferuje funkcję rozmów głosowych –  na przykład po angielsku. Aby z niej skorzystać i doskonalić umiejętność słuchania i mówienia:

1. Pobierz lub zaktualizuj aplikację ChatGPT na swoim smartfonie do najnowszej wersji.
   
2. W aplikacji kliknij na ikonę słuchawek w prawym górnym rogu.
   
3. Kliknij „Rozpocznij rozmowę”, gdy pojawi się monit audio. I już możesz wspierać proces nauki języków obcych!
   
4. Zacznij mówić do mikrofonu smartfona, zadając wybrane pytanie lub prośbę  –  na przykład po angielsku.
   
5. Wysłuchaj odpowiedzi ChatGPT opartej na sztucznej inteligencji. Stukając w ekran, możesz przerwać, jeśli odpowiedź jest zbyt długa.

To wszystko naprawdę jest tak proste! Funkcja rozmowy głosowej z AI doskonale nadaje się do praktykowania mówienia i słuchania języka angielskiego. Możesz na przykład poprosić ChatGPT o przedstawienie się po angielsku, a następnie samemu opowiedzieć coś o sobie. Albo poprosić chatbota o opisanie jego codziennej rutyny czy hobby. Pozwoli ci to poznać nowe słownictwo i frazy. Bądź kreatywny i wymyślaj własne tematy rozmów!

Pamiętaj jednak, że jak mówi Mateusz Wiącek, jeden z twórców aplikacji Taalhammer: 

Rozmowa z ChatGPT nie prowadzi tak do końca to akwizycji języka … jest dobrym ćwiczeniem jako przygotowanie się do rozmowy z człowiekiem, ale jej nie zastąpi w procesie nauki

Mateusz Wiącek

Możesz potraktować konwersację z ChatGPT jako symulację prawdziwej rozmowy. Posłuchaj jego odpowiedzi, zadaj dodatkowe pytania, odpowiadaj na zadane przez chatbota kwestie. Staraj się mówić swobodnie i płynnie. 

Gramatyka bez tajemnic, a za to ze sztuczną inteligencją w nauce języków obcych

Modele sztucznej inteligencji mogą wyjaśniać zasady gramatyczne w przystępny, konwersacyjny sposób. Sztuczna inteligencja może zatem również pomóc ci w nauce gramatyki. Na przykład Grammarly potrafi na bieżąco sprawdzać twoje teksty pod kątem literówek, a nawet błędów gramatycznych i stylistycznych.

Co najciekawsze, sztuczna inteligencja może asystować ci także w przygotowaniu zdań, które pomogą nauczyć się zagadnień gramatycznych bez wkuwania, gotowych do dodania do Taalhammera! Jak jednak to osiągnąć?

Mam dla ciebie gotowy prompt do nauki angielskiego z Taalhammer. Wystarczy, że wkleisz go do darmowego chata AI, na przykład Bing:

 “Zachowuj się jak mój prywatny nauczyciel języka angielskiego. Przygotuj dla mnie listę 10 przydatnych zdań, łatwych do nauczenia się, które pozwalają poznać różne formy gramatyczne, które będą przydatne podczas wyjazdu na wycieczkę w góry, na poziomie A2″.

Wystarczy, że podmienisz poziom językowy na taki, na którym aktualnie jesteś. Albo możesz poprosić o zdania na temat ulubionego gatunku muzycznego, filmów, a nawet tematów, o jakie nie zapytałabyś nauczyciela. Po wklejeniu powyższej instrukcji możesz skorzystać z przykładowego zestawu pytań do chatbota, który pomoże Ci zgłębić angielską gramatykę:

1. Jak tworzy się stopień wyższy i najwyższy przymiotników nieregularnych w języku angielskim? Podaj przykłady.
   
2. Kiedy używa się trybu łączącego (subjunctive) w języku angielskim? Wyjaśnij tak, żeby zrozumiał to nawet pięciolatek i podaj przykłady.
   
3. Jaka jest różnica w użyciu czasowników modalnych „can” i „could”? Ułóż 3 przykładowe angielskie zdania dla każdego. 
   
4. Wytłumacz zasadę stosowania określników „a”, „an”, „the” poprzez ułożenie dialogu między mną a tobą, gdzie spytam cię o te kwestie, a ty odpowiesz.
   

Regularne zadawanie pytań gramatycznych chatbotowi i uczenie się na podstawie jego odpowiedzi to doskonały sposób na poznanie zasad bez żmudnego wkuwania regułek. Baw się formułowaniem zapytań i podążaj za własną ciekawością!

Uważaj jednak na błędy, które popełniają czatboty AI. Kłamstwa  –  zwane też halucynacjami  –  sprawiają, że nie wszystkie ich odpowiedzi są poprawne. Pamiętaj zatem, żeby sprawdzić, czy wszystkie odpowiedzi podane przez AI są poprawne. Na przykład, korzystając z Google Gemini, możesz kliknąć kolorową ikonę G, aby wyszukać w Google wygenerowane zdania. W ten sposób przekonasz się, czy są właściwie skonstruowane. 

Jeśli chcesz mieć pewność, że teksty, których się uczysz są w 100% poprawne, lepiej skorzystaj z materiałów Taalhamera na temat gramatyki – przygotowanych i sprawdzonych przez profesjonalistów.

Jeszcze jedna bardzo ważna kwestia: nawet najlepsze wyjaśnienia gramatyki przez sztuczną inteligencję zdadzą się na nic, jeśli nie będziesz w stanie ich zastosować w praktyce. Przećwiczenie i zapamiętanie kilku przykładowych zwrotów i zdań, pozwoli ci na bardzo sprawne przejście z teorii do praktyki. Zawsze staraj się wygenerować lub wymyślić kilka przykładów i dodać je do swojego systemu powtórek.

Tworzenie własnych materiałów językowych do nauki ze sztuczną inteligencją

Sztuczna inteligencja może również pomóc ci w tworzeniu spersonalizowanych materiałów, bez konieczności dostosowywania się do sztywnego programu nauki. Spróbuj zastosować w dowolnym chatbocie taki prompt:

“Zachowuj się jak mój prywatny tłumacz języka angielskiego. Za każdym razem, gdy wpiszę zdanie w języku polskim, przetłumacz je na angielski. Pamiętaj, żeby zdanie było łatwe do nauczenia się, odpowiadało poziomowi A2. Pomiń wszystkie dodatkowe komentarze, chyba że o nie poproszę”. 

Sztuczna inteligencja potrafi nie tylko odpowiadać na pytania, ale też kreatywnie generować zupełnie nowe treści. Można więc wykorzystać AI w nauce do tworzenia autorskich materiałów do nauki języka angielskiego, idealnych do dodania do Taalhammera. 

Nie masz pomysłu, jakich konkretnie zdań, zwrotów czy słówek chcesz się nauczyć? Oto instrukcja krok po kroku wyjaśniająca pracę z chatbotem przy tworzeniu materiałów w obcym języku do zapamiętywania nowego słownictwa:

1. Zastanów się nad tematyką, z jakiej chcesz poznać słownictwo, np. podróże, sport, muzyka.
   
2. Zadaj chatbotowi pytanie: „Proszę, podaj 10 ciekawych angielskich słówek lub fraz związanych z tym tematem  –  tutaj podaj wybrany temat. Do każdego dodaj tłumaczenie na język polski”.
   
3. Spośród zaproponowanych przez AI treści wybierz kilka, które cię zainteresowały.
   
4. Dodaj je do aplikacji Taalhammer. Teraz dopiero zaczyna się najlepsze!
   
5. W Taalhamerze wygeneruj dodatkowe zdania, które będą związane z wybranym przez ciebie tematem. Możesz od razu dodać je do systemu inteligentnych powtórek Spaced Repetition.
   

Kluczowa wskazówka brzmi: powtarzaj, powtarzaj i powtarzaj! Powtórki to w zasadzie jedyny skuteczny sposób na długoterminowe zapamiętywanie. Dopóki zdania nie zakodują się w twojej pamięci, nie użyjesz ich w życiowej sytuacji. Dlatego, aby doskonalić znajomość języka, powtarzaj materiały w odstępach czasu zaproponowanych przez przez autorski algorytm Spaced Repetition w aplikacji Taalhammer.

Czego jeszcze nie umiem?

Czatboty cechuje nieskończona cierpliwość. Aby sprawdzić swoją dotychczasową wiedzę, możesz zmobilizować je nie tylko do przygotowania materiałów, ale także do komunikacyjnych zabaw. Na przykład do odpytania z materiału, którego już się nauczyłeś i do zadawania pytań kontrolnych. I to tyle razy, ile potrzebujesz.

Najpierw przygotuj listę słówek i fraz, które wcześniej poznałeś i potrzebujesz je sprawdzić przed wypróbowaniem ich w anglojęzycznym towarzystwie. Następnie spróbuj tego prompta:

„Jesteś moim nauczycielem języka angielskiego. Zadaj mi 15 losowych pytań kontrolnych dotyczących słownictwa, które ostatnio poznałam. Sprawdzaj, czy prawidłowo odpowiadam, a jeśli się pomylę  –  najpierw podpowiedz mi, nie dając odpowiedzi, a gdy pomylę się po raz drugi,  podaj poprawną odpowiedź”.

Jeśli nie będziesz znał odpowiedzi, zapisz pytania i koniecznie wklej je do Taalhammera i powtarza,j aż do trwałego zapamiętania. Systematyczne testowanie wiedzy w rozmowie z chatbotem pomoże skutecznie utrwalić poznane materiały. Możesz też samemu wymyślać kreatywne sposoby weryfikacji swoich postępów lub poprosić AI o propozycje ciekawych ćwiczeń i gier słownych.

Oto kilka pomysłów:

• poproś chatbota, żeby podał Ci 3 przykładowe zdania z wybranym zwrotem, z których tylko jedno jest poprawne  –  twoim zadaniem będzie odgadnięcie, które z 3 podanych zdań jest niepoprawne i wyjaśnienie błędu,
  
• poproś chatbota, aby używał zwrotów i zdań z twojej listy materiałów podczas rozmowy z tobą,
  
• każdemu słówku przyporządkuj jedną cyfrę od 0 do 9, a chatbot będzie dyktował ci losowe cyfry odpowiadające słowom, które musisz przetłumaczyć na odpowiednie wyrazy,
  
• wklej do chatbota swoje materiały, a potem wpisz “Sparafrazuj jedno ze zdań, używając trudniejszych synonimów, a gdy odpowiem, napisz, czy jest poprawne. Jeśli tak, podaj kolejne zdanie. Jeśli nie, wytłumacz mi, dlaczego i podaj kolejne zdanie”. 
  

Im częściej będziesz sprawdzać swoją wiedzę w praktyce, tym skuteczniej ją utrwalisz. A jeśli okaże się, że masz problemy z zapamiętaniem niektórych zagadnień – wróć do nauki od podstaw i zacznij jeszcze raz. Taka zabawa z chatbotem pozwoli zweryfikować twoją wiedzę w praktyce, skąd już tylko krok do zastosowania języka w sytuacji międzyludzkiej. 

Pamięć to podstawa 

Jak pokazuje nauka, kluczem do zapamiętywania nowych informacji jest powtarzanie w odpowiednich odstępach czasu. Dzięki temu wiedza się utrwala. Stosując tę technikę w nauce języka, nowe i trudniejsze słówka oraz zwroty powtarzamy częściej, a te dobrze już opanowane – rzadziej. 

Świetnym przykładem zaawansowanej aplikacji do zapamiętywania, które automatyzują proces skutecznego utrwalania zdań, jest nasza aplikacja Taalhammer. W oparciu o zaawansowane algorytmy umożliwia wyświetlanie powtórek w odpowiednich odstępach czasu oraz dodawania własnych materiałów, co pozwala na dopasowanie nauki do indywidualnych potrzeb każdego ucznia. 

Choć rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji oferują wiele ciekawych możliwości, pamiętaj, że AI to nie magiczna recepta na naukę języka. Nie zapamięta za ciebie zdań i fraz. Może ci pomóc w nauce, ale nie zastąpi twojej pracy. Jednak może bardzo ci pomóc w tworzeniu własnych materiałów, które będą idealnie dostosowane do twoich potrzeb.

Dodając do Taalhammera przykładowo 20 nowych zwrotów i zdań związanych z podróżami, aktualizujesz pulę zapamiętywanych fraz językowych. Tutaj z kolei nasze algorytmy Spaced Repetition wspomagane sztuczną inteligencją będą cię odpytywać z tych wszystkich elementów, żebyś je zapamiętał szybciej i na jak najdłużej. Algorytm uczy się razem z tobą. Na podstawie twojej własnej oceny przewiduje kolejne powtórki. Jeśli będziesz regularnie powtarzał, fiszki z łatwiejszymi słówkami po jakimś czasie zaczną pojawiać się coraz rzadziej, a skupisz się na opanowaniu tych bardziej skomplikowanych. W statystykach będziesz mógł śledzić swoje postępy w nauce. Niedługo dostępna będzie także synteza mowy, dzięki której poćwiczysz także wymowę i osłuchasz się z językiem.

Systematyczne korzystanie z tej funkcji aplikacji, przy regularnym dodawaniu nowych zagadnień do zapamiętania, bardzo skutecznie pomoże ci poszerzać zasób słownictwa i utrwalać je w pamięci. Warto też celowo powtarzać na głos każdą poznaną frazę lub wykonując gest opisujący znaczenie danego słowa – zwiększa to efektywność zapamiętywania poprzez angażowanie innych zmysłów.

W artykule kilka razy wspomnieliśmy o przeklejaniu treści z ChatGPT do Taalhammera. Często jednak nie musisz w ogóle używać ChatGPT. W naszej aplikacji wystarczy wpisać słowo lub frazę, a wyświetlimy ci całe grupy przykładowych zdań, które możesz dodać do swoich powtórek jednym kliknięciem. Masz pomysł na przykładowe zdanie po polsku, ale nie jesteś pewien, jak będzie brzmiało w języku docelowym? Po prostu wpisz to zdanie w Taalhammera i jednym kliknięciem przetłumacz przez wbudowanego translatora AI. Ponadto możesz łatwo importować całe listy czy deki z innych aplikacji lub skorzystać z naszych gotowych kursów.