Koniugacja czasowników niderlandzkich

Koniugacja czasowników może spędzać sen z powiek uczącym się języka niderlandzkiego. Dlaczego są one tak ważne i dlaczego ludzie mają z nimi tak wiele problemów?

Czasownik jest główną częścią zdania w języku niderlandzkim (i najprawdopodobniej w każdym innym języku). Aby zdanie było zdaniem, musi zawierać czasownik. Zdanie bez czasownika nie jest zdaniem. Właściwie, czasownik może być sam w sobie zdaniem, na przykład: „Śpiewaj!” albo „Zatrzymaj się!”.

Czasownik opowiada historię. Mówi nam, co się wydarzyło, co ktoś zrobił, powiedział lub pomyślał. Czasowniki są również bardzo interesującą częścią języka. Najczęstsze z nich są zazwyczaj nieregularne i bardzo krótkie. Najczęściej mają tylko jedną sylabę.

Czasowniki są również dość trudne do nauczenia się, ponieważ przez większość czasu zmieniają swoją formę w zależności od osoby, czasu lub trybu. Nazywamy to koniugacją. Ponieważ mamy do czynienia z bardzo dużą liczbą podobnych elementów, naprawdę trudno jest posługiwać się nimi płynnie, nie popełniając błędów. Powiedzmy sobie jasno: tradycyjne podejście do nauki języka zawodzi szczególnie, gdy chodzi o koniugację czasowników.

W poniższym artykule znajdziesz wiele informacji na temat koniugacji czasowników. Omówimy zasady, wzory i przykłady, aby dać Ci wyobrażenie o wielkości tej bestii. Dobra wiadomość jest taka, że nie musisz tego wszystkiego pamiętać – nie powinieneś nawet próbować. Jest na to lepszy sposób.

Na końcu artykułu omówimy metodę, która pozwoliła tysiącom uczących się języka uporać się z problemem koniugacji czasowników w ich języku docelowym. Dla wielu osób koniugacja jest kwestią sukcesu lub porażki w ich podróży do nauki języka.

Co to jest koniugacja?

Na początku warto wiedzieć, co oznacza koniugacja. 

Koniugacja to odmiana czasownika poprzez tryby, czasy, osoby, liczby, strony oraz inne kategorie gramatyczne. W niderlandzkim znaczna część czasowników odmienia się regularnie. Czyli, przy użyciu określonych reguł oraz przez dodanie właściwej końcówki uzyskamy właściwą formę czasownika. Istnieją jednak (niestety) czasowniki, które nie podlegają żadnej regule –  są to czasowniki nieregularne. 

W tym artykule przedstawię Ci oba rodzaje i pokażę, w jaki sposób powinniśmy je używać. Na koniec zdradzę sekret, w jaki sposób najłatwiej opanować.

Niderlandzkie czasowniki nieregularne

Nieregularność czasowników była pierwotnie normą. Oznacza to, że formy czasownika były „regularne”, gdy były nieregularne. Tak właśnie ewoluowały języki – w dużej mierze przez przypadkowe procesy, działające w izolacji od siebie. Nieregularność form czasownikowych odzwierciedla tę przypadkowość. 

Z biegiem czasu język ewoluował. Czasowniki takie jak “hebben”, “zijn” czy “komen”, które są bardzo częste, zachowały swój bardzo nieregularny schemat koniugacji, podczas gdy schemat koniugacji dla rzadziej używanych czasowników (np. “werken” czy “luisteren”) uległ zmianie.

Dzisiaj najczęściej używane obecnie czasowniki są nieregularne. Dlatego też rozpoczniemy właśnie od tych czasowników.

Czasowniki nieregularne możemy podzielić na dwie grupy: 

• całkowicie nieregularne, których mamy w sumie 11 
• częściowo nieregularne – czyli takie, które posiadają pewne powtarzające się wzory 

Czasowniki całkowicie nieregularne to: hebben, zijn, kommen, kunnen, zullen, mogen, zien, doen, slaan, gaan i staan.

Odmiana czasownika “zijn” (czyli “być”) w języku niderlandzkim

Czasownik “być” to zdecydowanie najczęstszy czasownik w języku niderlandzkim.  

W firmie Taalhammer przeprowadziliśmy eksperyment, w którym policzyliśmy czasowniki występujące w dużym zbiorze niderlandzkich tekstów. Było ich w sumie ponad 36 tysięcy, a  czasownik “zijn” występował (w różnych formach) w tym zbiorze ponad 8 tysięcy razy, czyli stanowi 23% wszystkich występujących czasowników.

Czasownik “zijn” pozwala powiedzieć kim jesteś i jak się nazywasz.

Niderlandzki	Polski
Ik ben Femke.	Jestem Femke.
Ik ben een Nederlander.Ik ben een Nederlandse.	Jestem Holendrem.Jestem Holenderką.
Ik ben mooi en gelukkig.	Jestem piękna i szczęśliwa.

Ale to nie wszystko. W języku niderlandzkim funkcjonuje także jako czasownik posiłkowy przed imiesłowem biernym. Jest niezbędny do tworzenia czasów złożonych takich jak “Voltooid Tegenwoordige Tijd” (czas przyszły złożony), “Voltooid Verleden Tijd” (czyli czas zaprzeszły dokonany) i paru innych (patrz druga część tego artykułu o czasownikach regularnych).

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik ben naar school gegaan.	Ja poszedłem do szkoły.
Ik ben dat alles vergeten.	Zapomniałem o tym wszystkim.
Waar ben je geweest?	Gdzie byłeś?

Podmiot	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
Ik	ben	was	ben geweest
je/jij/u	bent	was	bent geweest
hij/zij/het	is	was	is geweest
wij	zijn	waren	zijn geweest
jullie	zijn	waren	zijn geweest
zij/ze	zijn	waren	zijn geweest

Odmiana czasownika “hebben” (czyli “mieć”) w języku niderlandzkim

“Hebben” to drugi najczęstszy czasownik w języku niderlandzkim. W naszym eksperymencie stanowi on około 10% wszystkich czasowników.

Podstawowym znaczeniem czasownika “hebben” jest “mieć”, co pozwala, między innymi, wyrazić przynależność i posiadanie (zarówno w sensie dosłownym jak i abstrakcyjnym).

Niderlandzki	Polski
Ik heb een goede baan en veel geld.	Mam dobrą pracę i dużo pieniędzy.
Ik heb twee kinderen en een hond.	Mam dwoje dzieci i psa.
Ik heb geluk in mijn leven.	Mam szczęście w życiu.

“Hebben” podobnie jak “zijn” jest także czasownikiem niezależnym. Jest to czasownik posiłkowy przed imiesłowem biernym. Jest niezbędny do tworzenia czasów złożonych takich jak “Voltooid Tegenwoordige Tijd” (czas przyszły złożony), “Voltooid Verleden Tijd” (czyli czas zaprzeszły dokonany) i paru innych (patrz druga część tego artykułu o czasownikach regularnych).

Niderlandzki	Polski
Ik heb iets goeds gedaan.	Zrobiłem coś dobrego.
Ik heb mijn moeder lang niet gezien.	Od dawna nie widziałem mojej matki.
Heb je lunch gehad?	Czy jadłeś już obiad?

Automatyzacja koniugacji i użycia czasownika “hebben” jest niezbędna w drodze do płynności. 

Podmiot	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
Ik	heb	heb	heb gehad
* je/jij * u	* hebt * heeft	had	* hebt gehad * heeft gehad
hij/zij/het	heeft	heeft	heeft gehad
wij/we	hebben	hebben	hebben gehad
jullie	hebben	hebben	hebben gehad
zij/ze	hebben	hebben	hebben gehad

Reszta czasowników całkowicie nieregularnych

Czasowniki całkowicie nieregularne to: hebben, zijn, kommen, kunnen, zullen, mogen, zien, doen, slaan, gaan i staan.

Czasowniki te są bardzo ważne ze względu na częstotliwość, z jaką występują w niderlandzkich zdaniach.

W naszym eksperymencie stanowiły one 20% wszystkich czasowników.

Koniugacje tych czasowników znajdziesz w załączniku nr 1 na końcu tego artykułu.

Niderlandzkie czasowniki regularne

Czasowniki regularne to znaczna część czasowników w języku niderlandzkim. Są to czasowniki, do których stosujemy powtarzające się reguły i zasady w celu ich odmiany. 

Aby tego dokonać, musimy na początku znaleźć rdzeń w czasowniku a następnie, na podstawie danej reguły, dodać pasującą końcówkę. Jest to ważne, aby utrwalić sobie te wszystkie zasady, ponieważ dopiero wtedy zauważymy, że koniugacja czasownika regularnego jest naprawdę prosta.

Jak znaleźć rdzeń czasownika regularnego

Aby móc odmienić czasownik,  konieczny jest jego rdzeń. Aby to zrobić, potrzebny jest bezokolicznik danego czasownika np. : “werken”. Większość bezokoliczników ma końcówkę “en”. Gdy chcemy uzyskać rdzeń, odejmujemy końcówkę od bezokolicznika.  

• werken – en = werk 
• luisteren – en = luister

Gdy bezokolicznik posiada długą samogłoskę (długa samogłoska to samogłoska pisana podwójnie lub w sylabie zamkniętej), musimy pamiętać, że rdzeń także musi mieć długą samogłoskę. Na przykład “lopen” oznacza “chodzić”. W tym przypadku “o” jest długą samogłoską. Gdy spróbujemy wyciągnąć z tego rdzeń na podstawie wcześniejszej teorii, wyjdzie nam “lop”. W takim przypadku musimy podwoić samogłoskę, aby stała się długa, czyli “loop”. Inne przykłady: 

• koken – kook (gotować)
• leren – leer (uczyć się) 
• horen – hoor (słuchać)

Gdy czasownik posiada podwójną spółgłoskę, w rdzeniu znajduje się tylko jedna. Np.: 

• pakken – pak (pakować) 
• missen – mis (tęsknić, brakować) 

Jeżeli w bezokoliczniku przed końcówką “en” znajduje się “v” zmieniamy to “f” a w przypadku “z” zamieniamy na “s”. Np: 

• leven – leef (żyć) 
• verliezen – verlies (stracić, przegrać)

Odmiana przez czasy

Tak jak wcześniej wspomniałem, czasownik może się odmieniać przez różne kategorie. Zacznijmy od czasu. Teoretycznie mamy tylko trzy czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły. Istnieją jednak “pół-czasy, które powstały poprzez interakcję czasu, aspektu czy nastroju, na przykład wtedy, czy mówimy coś tylko hipotetycznie. 

W sumie mamy osiem czasów: 

	Niederlandzki	Polski	Angielski
1	Onvoltooid Tegenwoordige Tijd	czas teraźniejszy niedokonany	Present Simple
2	Onvoltooid Verleden	czas przeszły niedokonany	Past Simple
3	Voltooid Tegenwoordige Tijd	czas przeszły dokonany złożony	Present Perfect
4	Voltooid Verleden Tijd	czas zaprzeszły dokonany	Past Perfect
5	Onvoltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd	czas przyszły prosty	Future Simple
6	Voltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd	czas przyszły złożony	Future Perfect
7	Onvoltooid Verleden Toekomende Tijd	tryb warunkowy	Conditional
8	Voltooid Verleden Toekomende Tijd	tryb warunkowy złożony	Conditional Perfect

Onvoltooid Tegenwoordige Tijd (czyli czas teraźniejszy w niderlandzkim)

W przypadku czasu teraźniejszego (onvoltooid tegenwoordige tijd) czasowniki regularne odmieniamy w następujący sposób: 

Podmiot	Forma	Przykład
ik (ja)	rdzeń	Ik werk.
je/jij/u (ty, Pan/Pani)	rdzeń + t	Je werkt.
hij/zij/het (on/ona/ono)	rdzeń + t	Hij werkt.
we/wij (my)	bezokolicznik	We werken.
jullie (wy)	bezokolicznik	Jullie werken
ze/zij (oni)	bezokolicznik	Ze werken.

Pamiętaj, że sylaba nigdy nie kończy się dwiema takimi samymi literami. Jeżeli rdzeń kończy się na “t”, nie dodajemy kolejnego.  

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik werk in een kantoor.	Ja pracuję w biurze.
Werkt hij in een kantoor?	Czy on pracuje w biurze?
Hoe werkt het internet?	Jak działa Internet?
Luistert ze graag naar muziek?	Czy ona lubi słuchać muzyki?
Ze leeft met haar moeder.	Ona mieszka z matką.

Onvoltooid Verleden (czyli czas przeszły niedokonany w niderlandzkim)

Przy użyciu czasu przeszłego niedokonanego (onvoltooid verleden) do rdzenia czasownika dodajemy końcówkę “te” albo “de” (“ten” albo “ten” w liczbie mnogiej).

Wybór “te” lub “de” zależy od ostatniej głoski w rdzeniu. 

Jeżeli jest ona dźwięczna (tzn. b, d, g,w, z, r, l, m, n), dodajemy “d”, np.

• horen – hoorde (ostatnia głoska rdzenia “hor” to dźwięczne “r”)
• bellen – belde (ostatnia głoska rdzenia “bel” to dźwięczne “l”)

Jeżeli jest bezdźwięczna (tzn. p, t, k, f, s, sz, c, a, e, i, u, y) wtedy dodajemy “t”, np:

• werken – werkte (ostatnia głoska rdzenia “werk” to bezdźwięczne “k”)
• zetten – zete (ostatnia głoska rdzenia “zet” to bezdźwięczne “t”)
• stoppen – stopte (ostatnia głoska rdzenia “stop” to bezdźwięczne “p”)

To dość skomplikowana reguła, dlatego dla ułatwienia posługujemy się skrótem “soft ketchup”, które jest zbiorem głosek bezdźwięcznych. Czyli prościej:

jeżeli ostatnia głoska w rdzeniu należy do “soft ketchup” dodajemy “te” lub “ten”, nie dodajemy “de” lub “den”.

Podmiot	Forma	Przykład
ik (ja)	rdzeń + te/de	* Ik werkte. * Ik hoorde.
je/jij/u (ty, Pan/Pani)	rdzeń + te/de	* Je werkte. * Je hoorde.
hij/zij/het (on/ona)	rdzeń + te/de	* Hij werkte. * Hij hoorde.
we/wij (my)	rdzeń + ten/den	* We werkten. * We hoorden.
jullie (wy)	rdzeń + ten/den	* Jullie werkten. * Jullie hoorden.
ze/zij (oni)	rdzeń + ten/den	* Ze werkten. * Ze hoorden.

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik merkte zijn nieuwe auto meteen op.	Od razu zauważyłem jego nowy samochód.
Rustten ze de hele weekend?	Czy przez cały weekend odpoczywali?
Hoorde je iets?	Czy coś słyszałeś?
Hoorden jullie het geluid?	Czy słyszeliście ten dźwięk?
Ze woonde bij haar moeder.	Mieszkała z matką.

Voltooid Tegenwoordige Tijd (czyli czas przeszły dokonany złożony w niderlandzkim)

Kolejny czas to czas przeszły dokonany i złożony (voltooid tegenwoordige tijd). Przy jego użyciu posługujemy się czasownikami posiłkowymi “mieć” – “hebben” oraz “być” – “zijn” (które opisaliśmy powyżej) oraz imiesłowem biernym, które tworzymy dodając do rdzenia prefiks “ge” and sufiks “t” or “d” (zgodnie z regula “Soft Ketchup” opisana powyżej).

Podmiot	Czasownik posiłkowy	Imieslow bierny	Przykład
ik (ja)	heb / ben	ge + [rdzeń] + t/d	* Ik heb gewerkt. * Ik ben verhuisd.
je/jij/u (ty, Pan/Pani)	hebt / bent	ge + [rdzeń] + t/d	* Je hebt gewerkt. * Je bent verhuisd.
hij/zij/het (on/ona/ono)	heeft / is	ge + [rdzeń] + t/d	* Hij heeft gewerkt. * Hij is verhuisd.
we/wij (my)	hebben / zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* We hebben gewerkt. * We zijn verhuisd.
jullie (wy)	hebben / zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Jullie hebben gewerkt. * Jullie zijn verhuisd.
ze/zij (oni)	hebben / zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Ze hebben gewerkt. * Ze zijn verhuisd.

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Jullie hebben gekookt.	Wy gotowaliście.
We zijn vorig jaar drie keer verhuisd.	W ubiegłym roku przeprowadzaliśmy się trzy razy.
Ik heb in dit kantoor nooit gewerkt	Nigdy nie pracowałem w tym biurze.
Wat is gisteren gebeurd?	Co się stało wczoraj?
Mijn zoon is zeer gegroeid.	Mój syn bardzo urósł.

Powyżej to tylko przykładowe zdania, ale Taalhammer daje Ci możliwość łatwego wprowadzania swoich własnych przykładów i powtarzania ich w trybie słuchania. Tym sposobem nie tylko uczysz sie odmiany czasownika, ale także zdań które sam wybrałeś a więc szansa zapamiętania jest o wiele większa.

Voltooid Verleden Tijd (czyli czas zaprzeszły dokonany w niderlandzkim)

Przy voltooid verleden tijd tworzenie zdań wygląda podobnie jak w present perfect, jednak czasowniki “hebben” oraz “zijn” są w czasie przeszłym. 

Podmiot	Czasownik posiłkowy	Imieslow bierny	Przykład
ik (ja)	had / was	ge + [rdzeń] + t/d	* Ik had gewerkt. * Ik was verhuisd.
je/jij/u (ty, Pan/Pani)	had / was	ge + [rdzeń] + t/d	* Je had gewerkt. * Je was verhuisd.
hij/zij/het (on/ona/ono)	had / was	ge + [rdzeń] + t/d	* Hij had gewerkt. * Hij was verhuisd.
we/wij (my)	hadden / waren	ge + [rdzeń] + t/d	* We hadden gewerkt. * We waren verhuisd.
jullie (wy)	hadden / waren	ge + [rdzeń] + t/d	* Jullie hadden gewerkt. * Jullie waren verhuisd.
ze/zij (oni)	hadden / waren	ge + [rdzeń] + t/d	* Ze hadden gewerkt. * Ze waren verhuisd.

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik had je echt gemist.	Naprawdę za tobą tęskniłem.
We waren vorig jaar drie keer verhuisd.	W ubiegłym roku przeprowadzaliśmy się trzy razy.
Jullie waren echt veranderd.	Naprawdę się zmieniliście.

Onvoltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd (czyli czas przyszły prosty w niderlandzkim)

W czasie przyszłym prostym używamy czasownika posiłkowego “zullen” jako czasownika posiłkowego. Czasownik główny natomiast pozostaje jako bezokolicznik, niezależnie od osoby. 

Podmiot	Czasownik posiłkowy	Czasownik główny	Przykład
ik (ja)	zal	bezokolicznik	Ik zal werken.
je/jij/u (ty, Pan/Pani)	zult/zal	bezokolicznik	Je zult werken.
hij/zij/het (on/ona/ono)	zal	bezokolicznik	Hij zal werken.
we/wij (my)	zullen	bezokolicznik	We zullen werken.
jullie (wy)	zullen	bezokolicznik	Jullie zullen werken.
ze/zij (oni)	zullen	bezokolicznik	Ze zullen werken.

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik zal je morgen voor tien uur opbellen.	Zadzwonię do ciebie jutro przed godziną dziesiątą.
Mijn zoon zal volgend jaar groeien.	Mój syn urośnie w przyszłym roku.
Zullen jullie ons missen?	Czy będziecie za nami tęsknić?
Wij zullen morgen verhuizen.	Jutro się przeprowadzamy.

Voltooid Tegenwoordige Toekomende Tijd (czyli czas przyszły złożony w niderlandzkim)

Czas przyszły złożony polega na użyciu czasownika “hebben” lub “zijn” oraz “zullen”. Czasownik jest wtedy w formie takiej samej jak w czasie past perfect, czyli z przedrostkiem “ge”. 

Podmiot	Czasownik posiłkowy	Czasownik posiłkowy	Imiesłów bierny	Przykład
ik (ja)	zal	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Ik zal hebben gewerkt. * Ik zal zijn verhuisd.
je/jij/u (ty, Pan/Pani)	zult/zal	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Je zult hebben gewerkt. * Je zult zijn verhuisd.
hij/zij/het (on/ona/ono)	zal	hebben/zijn in	ge + [rdzeń] + t/d	* Hij zal hebben gewerkt. * Hij zal zijn verhuisd.
we/wij (my)	zullen	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* We zullen hebben gewerkt. * We zullen zijn verhuisd.
jullie (wy)	zullen	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Jullie zullen hebben gewerkt. * Jullie zullen zijn verhuisd.
ze/zij (oni)	zullen	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Ze zullen hebben gewerkt. * Ze zullen zijn verhuisd.

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Volgend jaar zal ik in dit kantoor 10 jaar gewerkt hebben	W przyszłym roku będę pracować w tym biurze już 10 lat.
Zullen jullie volgend jaar in dit kantoor 10 jaar gewerkt hebben?	W przyszłym roku przepracujecie w tym biurze 10 lat?

Onvoltooid Verleden Toekomende Tijd (czyli tryb warunkowy prosty w niderlandzkim)

Na końcu mamy jeszcze tryb warunkowy prosty, który gramatycznie wygląda tak samo jak future simple, z tym, że używamy formy przeszłej “zullen” czyli “zouden”. 

Podmiot	Czasownik posiłkowy	Czasownik główny	Przykład
ik (ja)	zou	bezokolicznik	Ik zou werken.
je/jij/het (ty, Pan/Pani)	zou	bezokolicznik	Je zou werken.
hij/zij/het (on/ona/ono)	zou	bezokolicznik	Hij zou werken.
we/wij (my)	zouden	bezokolicznik	We zouden werken.
jullie (wy)	zouden	bezokolicznik	Jullie zouden werken.
ze/zij (oni)	zouden	bezokolicznik	Ze zouden werken.

Przykładowe zdania:

Niderlandzki	Polski
Ik zou in dit kantoor nooit werken	Nigdy nie pracowałbym w tym biurze.
Ik zou je missen, als je weggaat.	Tęskniłabym za tobą, gdybyś odszedł.
Zouden jullie graag verhuizen, als jullie geld hadden?	Czy przeprowadziłbyś się, gdybyś miał pieniądze?
We zouden naar het lied luisteren, als we een radio hadden.	Gdybyśmy mieli radio, posłuchaliśmy piosenki.

Voltooid Verleden Toekomende Tijd (czyli tryb warunkowy złożony w niderlandzkim)

W trybie warunkowym złożonym używamy czasownika posiłkowego ‘’zou/zouden’’ oraz ‘’hebben’’ lub ‘zijn’. Czasownik pozostaje w formie przeszłej, czyli z przedrostkiem “ge” oraz końcówką “t/d” 

Podmiot	Czasownik posiłkowy	Czasownik posiłkowy	Imieslow bierny	Przykład
ik (ja)	zou	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Ik zou hebben gewerkt. * Ik zou zijn verhuisd.
je (ty)	zou	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Je zou hebben gewerkt. * Je zou zijn verhuisd.
hij/zij (on/ona)	zou	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Hij zou hebben gewerkt. * Hij zou zijn verhuisd.
we/wij (my)	zouden	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* We zouden hebben gewerkt. * We zouden zijn verhuisd.
jullie (wy)	zouden	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Jullie zouden hebben gewerkt. * Jullie zouden zijn verhuisd.
ze (oni)	zouden	hebben/zijn	ge + [rdzeń] + t/d	* Ze zouden hebben gewerkt. * Ze zouden zijn verhuisd.

Najlepszy sposób nauczenia się koniugacji czasowników niderlandzkich

Nieważne, czy czasownik jest regularny czy nie. Aby móc płynnie go użyć w czasie rozmowy, musimy przećwiczyć jego użycie wiele razy, zanim stanie się to odruchowe. Śmiem nawet twierdzić, że czasowniki regularne są pewnego rodzaju pułapką, ponieważ wydaje nam się, że ponieważ jest prosta reguła opisująca ich odmianę, to znając tę regułę, będziemy w stanie po prostu użyć tego czasownika w czasie rozmowy. Nic bardziej mylnego. Doświadczenie pokazuje, że próby mówienia tylko na podstawie poznanych reguł idą bardzo wolno.

Zauważ, że zazwyczaj odmiany czasownika uczymy się w formie twierdzącej w kolejności:

1. Ja
2. Ty
3. On / Ona 
4. My
5. Wy 
6. Oni / One

Wystarczy, że będziemy chcieli powiedzieć pytanie lub przeczenie w trzeciej osobie albo w liczbie mnogiej, a nasza wypowiedź zazwyczaj zacznie tracić na płynności. Nasz mózg potrzebuje czasu na przetworzenie informacji. Zasadniczo przechodzimy w myślach przez te wszystkie formy w takiej kolejności, w jakiej ich się uczyliśmy i następnie próbujemy zrobić z tego pytanie lub przeczenie. Jest to cała masa obliczeń, które nasz mózg musi wykonać, żeby w ogóle zacząć składać zdanie.

Wspomniałem, że czasowniki regularne mogą być pułapką, ponieważ w praktyce oznacza to, że nie ćwiczymy ich wystarczająco często, licząc na to, że w czasie rozmowy odmieniamy czasownik zgodnie ze wspomnianą regułą. 

Jest to podstawowy błąd. Reguły opisujące odmianę czasowników regularnych są oczywiście  przydatne do zapamiętania poszczególnych form czasownika. Natomiast, aby potrafić płynnie użyć czasownika w zdaniu, musimy po prostu to wiele razy przećwiczyć.

Najlepszym sposobem na wyćwiczenie odruchowego używania czasowników jest zapamiętywanie przykładowych zdań. Jest to nieprawdopodobnie efektywne ćwiczenie, które niesie ze sobą wiele dodatkowych korzyści ponad te opisane powyżej. 

Po pierwsze: pamiętamy całe wyrażenie gotowe do użycia. Po drugie: kodujemy sobie sposób łączenia się czasownika z dopełnieniem. Zapamiętujemy więc i ćwiczymy całą strukturę zdania. W praktyce oznacza to, że będziemy w stanie płynnie budować zdania.

Zauważ, że jest to fundamentalna zmiana podejścia do nauki języka. Zamiast zapamiętywać pojedyncze słowa i liczyć na to, że będziesz w stanie, jakimś cudem, płynnie je połączyć w zdania, znacznie lepiej jest po prostu zapamiętywać i powtarzać całe zdania. 

Czasownik, czyli orzeczenie, jest kluczową częścią zdania, która rządzi całym zdaniem i nadaje mu znaczenie. Dlatego kluczową sprawą jest zapamiętanie i wyćwiczenie go na przykładzie całych zdań.    

Załącznik 1: Koniugacja najczęstszych czasowników nieregularnych

Zullen (czasownik posiłkowy dla czasu przyszłego)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	zal	zou	gezuld**
je/jij/u	zal/zult*	zou	gezuld**
hij/zij/het	zal	zou	gezuld**
we/wij	zullen	zouden	gezuld**
jullie	zullen	zouden	gezuld**
ze/zij	zullen	zouden	gezuld**

(*) Je zult i je zal są obydwa poprawne. 

(**) Bardzo rzadko spotkasz się z imiesłowem biernym 'gezuld’ 

Czasownik ‘zullen’ jest przede wszystkim czasownikiem dla czasu przeszłego, ale używany jest też w niderlandzkim do:

• składania obietnic
• wyrażania ogromnej chęci do zrobienia
• wyrażania prawdopodobieństwa (zullen + wel)
• składania propozycji w formie pytania

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik zal volgend jaar naar Amsterdam gaan.	W przyszłym roku pojadę do Amsterdamu. (przyszłość)
Ik zal deze brief schrijven.	Napiszę ten list.(obietnica)
Ik zal het nooit meer doen.	Nigdy tego więcej nie zrobię. (obietnica)
Straks zullen wij goed Nederlands spreken.	Wkrótce będziemy dobrze mówić po niderlandzku. (chęci)
Zullen we naar de bioscoop gaan?	Może pójdziemy do muzeum? (propozycja)
Het zal wel een goed date zijn.	To będzie pewnie udana randka (prawdopodobieństwo)

Kunnen (czyli móc, potrafić)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	kan	kon	gekund
je/jij/u	kan	kon	gekund
hij/zij/het	kan	kon	gekund
we/wij	kunnen	konden	gekund
jullie	kunnen	konden	gekund
ze/zij	kunnen	konden	gekund

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik kan goed zwemmen.	Potrafię dobrze pływać.
Kunnen wij samen naar Amsterdam gaan?	Czy możemy pojechać razem do Amsterdamu?
De studenten konden niet antwoorden.	Uczniowie nie potrafili udzielić odpowiedzi
Wat kan ik voor u doen?	Co mogę dla pana/pani zrobić?
Ik kon niet slapen.	Nie mogłam spać.
Ik had het, zonder uw hulp, niet gekund.	Nie udałoby mi się to bez waszej pomocy.

Gaan (czyli iść)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	ga	ging	gegaan
je/jij/u	gaat	ging	gegaan
hij/zij/het	gaat	ging	gegaan
we/wij	gaan	gingen	gegaan
jullie	gaan	gingen	gegaan
ze/zij	gaan	gingen	gegaan

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik ga naar de bioscoop.	Idę do kina.
Gaan jullie dit jaar op vakantie?	Czy w tym roku wyjeżdżacie na wakacje?
Zij ging snel naar huis.	Szybko poszła do domu.
Ze gingen weg.	Poszli sobie.
Waar ben je heen gegaan?	Dokąd poszedłeś?

Staan (czyli stać)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	sta	stond	gestaan
je/jij/u	staat	stond	gestaan
hij/zij/het	staat	stond	gestaan
we/wij	staan	stonden	gestaan
jullie	staan	stonden	gestaan
ze/zij	staan	stonden	gestaan

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik sta achter je.	Ja stoję za tobą.
Ze staat op het podium.	Ona stoi na scenie.
Wij staan buiten.	Stoimy na zewnątrz.
Stonden jullie achter de deur?	Czy staliście za drzwiami?
Ik heb een half uur in de rij gestaan.	Stałem w kolejce przez pół godziny.

Zien (czyli widzieć)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	zie	zag	gezien
je/jij/u	ziet	zag	gezien
hij/zij/het	ziet	zag	gezien
we/wij	zien	zagen	gezien
jullie	zien	zagen	gezien
ze/zij	zien	zagen	gezien

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik zie niets.	Nic nie widzę.
Hoeveel vingers zie je?	Ile palców widzisz?
Hij zag niemand.	Nikogo nie widział.
We zagen hem nergens.	Nigdzie go nie widzieliśmy.
Hebben jullie Adam gezien?	Czy widzieliście Adama?

Doen (czyli robić)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	doe	deed	gedaan
je/jij/u	doet	deed	gedaan
hij/zij/het	doet	deed	gedaan
we/wij	doen	deden	gedaan
jullie	doen	deden	gedaan
ze/zij	doen	deden	gedaan

Przykłady zdań:

Niderlandzki	Polski
Ik doe wat ik kan.	Robię, co mogę.
Ze doet alles snel.	Ona wszystko robi szybko.
Hij deed zijn plicht.	Spełnił swój obowiązek.
Waarom deden jullie dat?	Dlaczego to zrobiliście?
Wie heeft dat gedaan?	Kto to zrobił?

Komen (czyli przyjść)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	kom	kwam	gekomen
je/jij/u	komt	kwam	gekomen
hij/zij/het	komt	kwam	gekomen
we/wij	komen	kwamen	gekomen
jullie	komen	kwamen	gekomen
ze/zij	komen	kwamen	gekomen

Niderlandzki	Polski
Ik kom maandag.	Przyjdę w poniedziałek.
Komt hij echt?	Czy on naprawdę przyjdzie?
Komen jullie niet?	Nie przyjdziecie?
De jongen kwam terug.	Chłopiec wrócił.
Ze is nog niet gekomen.	Ona jeszcze nie przyszła

Mogen (czyli lubić albo mieć pozwolenie)

	Teraźniejszy	Przeszły	Przeszły złożony
ik	mag	mocht	gemogen
je/jij/u	mag	mocht	gemogen
hij/zij/het	mag	mocht	gemogen
we/wij	mogen	mochten	gemogen
jullie	mogen	mochten	gemogen
ze/zij	mogen	mochten	gemogen

Niderlandzki	Polski
Ik mag hem wel.	Lubię go.
Iedereen mag hem.	Wszyscy go lubią.
Tom mocht Mary niet.	Tomek nie lubił Marysi.
Ze mochten vandaag niet komen.	Nie wolno im było dzisiaj przyjść.
Ik heb je nooit gemogen.	Nigdy cię nie lubiłem.