Kiedy używać IN, a kiedy A? Włoskie przyimki z Taalhammerem

Uczysz się włoskiego od kilku miesięcy, rozumiesz już podstawowe zdania, aż tu nagle… sono in cucina, ale vado a scuola. Potem: in Italia i a Roma. Niby podobne sytuacje, ale przyimek inny. Przypadek? Nie.
To właśnie dwa najczęstsze włoskie przyimki — a i in — i choć z pozoru wydają się wymienne, rządzą się zupełnie inną logiką.

W tym artykule wszystko sobie wyjaśnimy:

kiedy używać a, a kiedy in
jak to zapamiętać bez wkuwania
które wyrażenia są wyjątkami
i jak nauczyć się tego na dobre, nie tylko na sprawdzian.

Jeśli jednak na hasło “przyimek” zupełnie nie wiesz o czym mowa, zacznij od tego artykułu: Przyimki po włosku – kompletny przewodnik gramatyczny z przykładami – ucz się przyimków z Taalhammerem

Cominciamo ad imparare?

Spis treści

Różnica podstawowa: punkt kontra przestrzeń
- Kiedy używamy A – przykład to punkt, cel, wydarzenie
- Kiedy używamy IN – przykład to przestrzeń, wnętrze, obszar
Miasta, państwa, regiony – włoskie przyimki i geografia
- A z nazwami miast i małych miejscowości
- In z nazwami państw, regionów i kontynentów
Instytucje, budynki i miejsca publiczne
Środki transportu i sposoby przemieszczania się
- In – większe środki transportu
- A – ruch pieszy lub otwarty
Czas i zegar – a i in w wyrażeniach czasowych
Wyrażenia ustalone, które łamią zasady
- Gotowe wyrażenia z a i in, które zapamiętujemy „jako całość”
Inne zastosowania a i in – poza miejscem i czasem
FAQ: Najczęstsze pytania o a i in po włosku

Różnica podstawowa: punkt kontra przestrzeń

W uproszczeniu:

Przyimek a używamy, gdy chodzi o punkt: miejsce docelowe, miasto, cel ruchu.
Przyimek in pojawia się, gdy mówimy o przestrzeni: wnętrzu budynku, państwie, regionie, większym obszarze.

To nie znaczy, że a to „do”, a in to „w” — w języku włoskim to nie działa aż tak prostolinijnie. Chodzi raczej o to, jak Włosi postrzegają dane miejsce: czy jako punkt, czy jako przestrzeń, którą się zajmuje lub w której się bywa.

Kiedy używamy A – przykład to punkt, cel, wydarzenie

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Miasto (punkt)	Vivo a Roma	Mieszkam w Rzymie
Instytucja jako cel	Vado a scuola	Idę do szkoły
Dom jako kierunek ruchu	Torno a casa	Wracam do domu
Wydarzenie jako cel	Vado a teatro	Idę do teatru
Msza jako wydarzenie	Vado a messa	Idę na mszę
Konkretna godzina	Arrivo alle 8	Przyjeżdżam o ósmej
Spacer pieszy	Vado a piedi	Idę pieszo

Kiedy używamy IN – przykład to przestrzeń, wnętrze, obszar

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Państwo (przestrzeń)	Vivo in Italia	Mieszkam we Włoszech
Region geograficzny	Siamo in Toscana	Jesteśmy w Toskanii
Budynek jako przestrzeń	Lavoro in ospedale	Pracuję w szpitalu
Pomieszczenie	Sono in cucina	Jestem w kuchni
Środek transportu	Viaggio in treno	Podróżuję pociągiem
Instytucja jako przestrzeń	Studio in biblioteca	Uczę się w bibliotece
Pora roku, miesiąc	Inizia in primavera	Zaczyna się wiosną

Miasta, państwa, regiony – włoskie przyimki i geografia

Zacznijmy od tego, co najczęściej pojawia się w rozmowach: mówienie o mieście, kraju albo regionie, w którym mieszkasz, przebywasz lub do którego jedziesz. Tu różnica między a i in jest jedną z najbardziej logicznych i regularnych — i warto ją dobrze zapamiętać, bo często pojawia się w codziennym języku.

A z nazwami miast i małych miejscowości

Przyimek a pojawia się w połączeniu z nazwami miast, miasteczek, wysp, które traktujemy jak punkt. Włoski traktuje je jako miejsca „zdefiniowane” – czyli takie, które nie są rozumiane jako szeroka przestrzeń.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Miasto	Vivo a Roma	Mieszkam w Rzymie
Miasteczko	Vado a Perugia	Jadę do Perugii
Wyspa (mała)	Passano l’estate a Capri	Spędzają lato na Capri

Można to zapamiętać jako:
„Miasta są punktami, więc używasz a.”

In z nazwami państw, regionów i kontynentów

Z kolei przyimek in występuje z nazwami państw, regionów, kontynentów i dużych wysp. Chodzi o to, że są one postrzegane jako rozległe przestrzenie, a nie pojedyncze punkty. Z tego powodu mówimy:

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Państwo	Vivo in Italia	Mieszkam we Włoszech
Region	Sono in Toscana	Jestem w Toskanii
Kontynent	Ha viaggiato in Asia	Podróżował po Azji
Duża wyspa	Siamo in Sicilia	Jesteśmy na Sycylii

Można to skrócić do:
„Duże miejsca to przestrzenie – więc używasz in.”

Jak zapamiętać?

Miasta = a → bo są „punktami” na mapie

Państwa, regiony, kontynenty = in → bo są „obszarami”

Wyspy:

małe jak Capri → a

duże jak Sycylia → in

Instytucje, budynki i miejsca publiczne

W tej grupie przyimków robi się ciekawie — bo to tutaj najczęściej uczniowie zadają pytanie:
„Dlaczego vado a scuola, ale studio in biblioteca?” Przecież i szkoła, i biblioteka to budynki. I tu właśnie wchodzi kluczowe rozróżnienie: czy traktujesz miejsce jako cel funkcjonalny, czy jako fizyczną przestrzeń.

A – gdy instytucja jest celem codziennej aktywności

Kiedy mówimy o instytucji jako celu ruchu albo aktywności, którą tam wykonujemy (np. uczysz się w szkole jako uczennica, idziesz do teatru jako widz), używamy przyimka a.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Szkoła jako cel	Vado a scuola	Idę do szkoły
Teatr	Vado a teatro	Idę do teatru
Msza	Vado a messa	Idę na mszę
Dom jako cel	Torno a casa	Wracam do domu
Lekcja	Sono a lezione	Jestem na lekcji

W skrócie:
Jeśli chodzi o to, co robisz w tym miejscu – używasz a.

In – gdy miejsce jest fizyczną przestrzenią, w której się znajdujesz lub pracujesz

Jeśli traktujesz budynek jako konkretną przestrzeń fizyczną – np. jesteś w bibliotece, w szpitalu, w banku – używasz przyimka in.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Biblioteka	Studio in biblioteca	Uczę się w bibliotece
Szpital	Lavoro in ospedale	Pracuję w szpitalu
Biuro	Sono in ufficio	Jestem w biurze
Bank	Vado in banca	Idę do banku
Poczta	Ci vediamo in posta	Widzimy się na poczcie

W skrócie:
Jeśli podkreślasz, że jesteś gdzieś fizycznie – używasz in.

Porównanie kontrastowe – to samo miejsce, inna funkcja

Czasem ten sam rzeczownik przyjmuje różny przyimek – w zależności od tego, jak go rozumiesz. Oto kilka przykładów:

Wyrażenie	Znaczenie	Przyimek
Vado a scuola	Idę do szkoły jako uczennica (instytucja)	a
Lavoro in una scuola	Pracuję w szkole (przestrzeń jako miejsce pracy)	in
Vado a teatro	Idę na spektakl jako widz	a
Lavorano in teatro	Pracują w teatrze (jako technicy, aktorzy)	in

Jak to zapamiętać?

Jeśli jesteś częścią tej instytucji, pracujesz tam lub po prostu fizycznie się znajdujesz → przyimek in

Jeśli idziesz gdzieś, żeby coś tam robić jako odbiorca/usługobiorca (np. uczysz się, oglądasz spektakl) → przyimek a

Środki transportu i sposoby przemieszczania się

Przyimki a i in bardzo często pojawiają się w kontekście podróży i przemieszczania się. Dobra wiadomość? Tu reguły są stosunkowo stałe i łatwe do opanowania. Główna zasada dotyczy rodzaju środka transportu — a raczej tego, czy wchodzisz do niego fizycznie, czy nie.

In – większe środki transportu

Przyimek in stosujemy, gdy chodzi o środki transportu zamknięte, większe, do których się „wchodzi”: samochód, pociąg, samolot, autobus, tramwaj, statek.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Samochód	Vado in macchina	Jadę samochodem
Pociąg	Viaggio in treno	Podróżuję pociągiem
Autobus	Arriviamo in autobus	Przyjeżdżamy autobusem
Samolot	Parto in aereo	Lecę samolotem
Tramwaj	Vado al lavoro in tram	Jadę do pracy tramwajem

Ten przyimek od razu podkreśla: jestem w środku środka transportu, fizycznie się w nim znajduję.

A – ruch pieszy lub otwarty

Z kolei przyimek a pojawia się, gdy mówimy o przemieszczaniu się pieszo, konno, rowerem — czyli sposobach przemieszczania się, które nie polegają na przebywaniu wewnątrz zamkniętej przestrzeni.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Pieszo	Vado a piedi	Idę pieszo
Konno	Viaggiano a cavallo	Podróżują konno
Rowerem	Vado a bicicletta	Jadę rowerem

W praktyce spotkasz też in bicicletta – jest to również akceptowane, szczególnie we współczesnym, potocznym języku. Obie formy funkcjonują równolegle, ale a bicicletta uchodzi za bardziej klasyczną.

Czas i zegar – a i in w wyrażeniach czasowych

Choć a i in to przyimki miejsca, Włosi używają ich również w wyrażeniach czasowych. I znowu – nie chodzi tylko o gramatykę, ale o sposób myślenia: a wskazuje konkretny moment, punkt w czasie, a in – szerszy okres, ramę czasową.

A – punkt w czasie, konkretna godzina

Używamy a, gdy mówimy o konkretnych godzinach albo punktach na zegarze. Tak jak w przestrzeni a scuola to cel, tak tu alle otto to moment, do którego „zmierzasz”.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Konkretna godzina	La lezione inizia alle 9	Lekcja zaczyna się o 9
Pora dnia (konkretna)	Ci vediamo a mezzogiorno	Widzimy się w południe
Święta jako punkt	Partiamo a Natale	Wyjeżdżamy w Boże Narodzenie
Jednorazowe zdarzenie	Il concerto è alle 20	Koncert jest o 20

Z “a” godziny zawsze wymagają elizji z rodzajnikiem:
a + le otto → alle otto

In – miesiące, pory roku, lata, dłuższy okres

Przyimek in pojawia się, gdy mówimy o szerszym odcinku czasu – np. miesiącu, porze roku, dekadzie czy ogólniejszym okresie. Tutaj nie ma punktu, tylko czasowa „przestrzeń”.

Sytuacja	Przykład	Tłumaczenie
Miesiąc	È nato in agosto	Urodził się w sierpniu
Pora roku	Ci vediamo in inverno	Widzimy się zimą
Rok	Ho vissuto in Italia nel 2015	Mieszkałem we Włoszech w 2015
Epoka / dekada	Era famoso in quel periodo	Był sławny w tamtym okresie

Porównanie na szybko

Opis	Użycie	Przykład
Punkt w czasie	a	alle 7, a mezzanotte
Rozciągnięty okres	in	in estate, in aprile

Jak zapamiętać?

Godzina? Punkt? Konkretny dzień? → a
Miesiąc, pora roku, rok, dekada? → in

Wyrażenia ustalone, które łamią zasady

Nawet jeśli przyimki a i in rządzą się jasnymi regułami, włoski — jak każdy żywy język — ma swoje skręty, przyzwyczajenia i idiomy. Są takie zwroty, które nie trzymają się żadnej ze znanych zasad i po prostu trzeba je zapamiętać w całości.

W tej sekcji zebraliśmy najczęstsze z nich. I nie martw się — to nie jest pusta lista do wykucia. Większość z tych wyrażeń pojawia się tak często w języku codziennym, że „wchodzą w głowę” naturalnie, jeśli uczysz się ich w kontekście.

Gotowe wyrażenia z a i in, które zapamiętujemy „jako całość”

Wyrażenie	Przyimek	Tłumaczenie	Komentarz
A casa	a	w domu / do domu	wyjątek — „dom” jako instytucja
A scuola	a	w szkole / do szkoły	idiomatyczne użycie
A letto	a	w łóżku / do łóżka	nie mówimy in letto
A teatro	a	w teatrze / do teatru	idiom: wydarzenie, nie miejsce
A messa	a	na mszy / na mszę	wydarzenie religijne
A colazione	a	na śniadaniu / na śniadanie	często używane z fare
In centro	in	w centrum	ustalona forma
In montagna	in	w górach / w góry	przestrzeń geograficzna
In vacanza	in	na wakacjach	gotowe wyrażenie
In città	in	w mieście	ogólne pojęcie, nie punkt
In chiesa	in	w kościele	miejsce jako przestrzeń
In palestra	in	na siłowni	wnętrze, nie cel
Al mare	a + il	nad morzem	wyjątek! morze jako punkt docelowy
Al supermercato	a + il	w supermarkecie / do sklepu	popularna forma potoczna
Al ristorante	a + il	w restauracji / do restauracji	idiomatyczne

Inne zastosowania a i in – poza miejscem i czasem

Przyimki a i in pojawiają się nie tylko wtedy, gdy mówimy o miejscu, kierunku czy czasie. W języku włoskim występują również w wielu idiomach, konstrukcjach gramatycznych i zwrotach specjalistycznych, które warto poznać — bo pojawiają się często w naturalnych rozmowach, mediach i tekstach użytkowych.

A z czasownikami, które wymagają dopełnienia dlaszego

Gdy coś dajemy, mówimy, wysyłamy lub czynimy komuś, pojawia się przyimek a, ponieważ gramatycznie mamy do czynienia z dopełnieniem dalszym (complemento di termine). To dopełnienie odpowiada na pytania komu? czemu? i we włoskim zawsze wymaga przyimka – najczęściej właśnie a.

Przykład	Tłumaczenie
Do il libro a Marco	Daję książkę Markowi
Ho detto tutto a lei	Powiedziałem jej wszystko
Scrivo una mail a Luigi	Piszę maila do Luigiego

Zwróć uwagę:

il libro, una mail → dopełnienia bliższe (co?)
a Marco, a Luigi → dopełnienia dalsze (komu?)
I to właśnie dopełnienie dalsze wymusza obecność a.

A z osobą po czasowniku piacere

W konstrukcjach z czasownikiem piacere mamy układ odwrotny niż w polskim:
nie „ja lubię coś”, tylko „coś podoba się mnie”. I znowu, osoba, której coś się podoba, występuje w roli dopełnienia dalszego – dlatego pojawia się przyimek a.

Przykład	Tłumaczenie
A me piace il gelato	Lubię lody
A Maria piacciono i libri	Maria lubi książki

Gramatycznie:

il gelato, i libri → to podmioty zdania
a me, a Maria → dopełnienia dalsze (komu się podoba?)
Właśnie dlatego musi tam stać a.

A w określeniach sposobu robienia czegoś

To wyrażenia, które opisują jak coś zostało zrobione. Są idiomatyczne i bardzo często używane w codziennym języku.

Przykład	Tłumaczenie
Fatto a mano	Zrobione ręcznie
Ripetilo a voce alta	Powiedz to na głos
Scelto a caso	Wybrane losowo

A w określeniach liczbowych i proporcjach

Często spotykane w przepisach, handlu i codziennych sytuacjach, np. na targu.

Przykład	Tłumaczenie
Due pezzi a testa	Dwa kawałki na osobę
Tre euro al chilo	Trzy euro za kilogram

A w konstrukcjach z bezokolicznikiem

Po niektórych czasownikach – zwłaszcza tych, które wyrażają początek, zamiar, ciągłość – pojawia się a przed bezokolicznikiem.

Przykład	Tłumaczenie
Comincio a studiare	Zaczynam się uczyć
Impara a cucinare	Uczy się gotować
Mi ha aiutato a capire	Pomógł mi zrozumieć
Continuo a lavorare	Nadal pracuję
Vado a dormire	Idę spać

W tych przypadkach a nie oznacza miejsca ani czasu – tylko wskazuje na kierunek działania.

Idiomatyczne wyrażenia czasu z a

Są to gotowe formy językowe, które mają znaczenie czasowe, ale nie podlegają zwykłym zasadom użycia a.

Wyrażenie	Znaczenie
A volte	Czasami
A lungo	Przez długi czas
A breve	Wkrótce
A tempo pieno	Na pełen etat
A occhi chiusi	Na ślepo / bez wahania

In z językami i sposobami wypowiadania się

Przy opisie języka, stylu, tonu, formy pisania lub mówienia używamy in.

Przykład	Tłumaczenie
Parlare in italiano	Mówić po włosku
Scrivere in stampatello	Pisać drukowanymi literami
Dire qualcosa in modo chiaro	Powiedzieć coś jasno

In z ubraniem i stylem

Włosi często opisują ubiór i styl za pomocą in – zwłaszcza w języku mówionym.

Przykład	Tłumaczenie
È arrivata in jeans e maglietta	Przyszła w dżinsach i koszulce
Si è presentato in smoking	Pojawił się w smokingu

Jeśli interesujesz się modą i chcesz nauczyć się słownictwa związanego z ubiorem, kliknij w link, żeby dowiedzieć się Jak mówić o ubraniach i modzie po włosku?

In z abstrakcyjnym miejscem lub stanem emocjonalnym

Przyimka in używa się także, by określić stany emocjonalne, sytuacje życiowe, pozycje społeczne.

Przykład	Tłumaczenie
Sono in crisi	Mam kryzys
Sei in pericolo	Jesteś w niebezpieczeństwie
Viviamo in pace	Żyjemy w pokoju

In w określaniu branży

W języku formalnym i potocznym in często pojawia się w kontekstach branżowych i zawodowych.

Przykład	Tłumaczenie
Lavoro in editoria	Pracuję w wydawnictwie
Si muove in politica	Działa w polityce
Studia in medicina	Studiuje medycynę
Esperto in informatica	Ekspert od informatyki
In arte si chiama…	Artystyczny pseudonim to…

Przeczytaj ten artykuł, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym jak mówić o zawodach, pracy i karierze po włosku.

Jak nauczyć się włoskich przyimków?

Zamiast zapamiętywać te zwroty jako osobne reguły, ucz się ich w pełnych zdaniach, np.:

Stasera restiamo a casa.
Sono in vacanza in Toscana.
Andiamo al ristorante con gli amici.

Taalhammer może Ci w tym pomóc — pozwala kliknąć na dowolne słowo i zobaczyć, w jakich zwrotach i zdaniach najczęściej się pojawia. Dzięki temu wyrażenia zapamiętujesz tak, jak Włosi ich używają, a nie jako suche definicje.

Jeśli chcesz uczyć się za pomocą całych zdań, sprawdź która aplikacja pomoże Ci w tym najlepiej w moim porównani 12 aplikacji do nauki języka.

FAQ: Najczęstsze pytania o a i in po włosku

Czy a i in mogą być zamienne?

Nie. Choć czasem oba tłumaczymy na polski jako „do” lub „w”, we włoskim mają różne zastosowania:

a używa się z miejscami traktowanymi jako punkt lub cel czynności
in – z miejscami rozumianymi jako przestrzeń lub wnętrze

Przykład:

Vado a Roma → miasto jako punkt
Vado in Italia → kraj jako przestrzeń

Skąd mam wiedzieć, czy dane miejsce to „punkt” czy „przestrzeń”?

To kwestia utartego użycia i postrzegania danego miejsca przez Włochów.
Miasta = punkt → a Napoli
Państwa i regiony = przestrzeń → in Sicilia
Instytucja jako cel → a scuola
Instytucja jako miejsce pracy → in scuola

Dlaczego mówi się a scuola, ale in biblioteca?

Bo a scuola to instytucja jako cel – ktoś tam chodzi, żeby się uczyć.
Z kolei in biblioteca oznacza przestrzeń fizyczną, w której się przebywa. Oczywiście, w bibliotece też możemy uczyć się, czytać, wypożyczać książki, więc można uznać, że idziemy tam w danym celu, jednak dla Włochów jest to przede wszystkim pomieszczenie.

Dlaczego mówi się a casa, a nie in casa?

Wyrażenie a casa jest idiomatyczne i bardzo stare – funkcjonuje jako gotowiec językowy. W praktyce oznacza „w domu” lub „do domu”.
Ale: sono in casa też istnieje i jest poprawne, jeśli chcemy zaznaczyć przebywanie w środku domu, w pomieszczeniu, a nie kierunek ruchu.

Czy a piedi to wyjątek?

Tak, to idiom, który trzeba zapamiętać. Choć jest to sposób poruszania się, nie mówimy in piedi (bo to znaczy „na stojąco”), tylko właśnie a piedi – pieszo.

Jak zapamiętać przyimki w trudnych przypadkach, np. al mare, in montagna?

Najlepiej uczyć się ich w pełnych zwrotach i zdaniach, nie pojedynczo.
Np.:

Vado al mare → idiom: punkt docelowy
Vado in montagna → przestrzeń geograficzna
To są gotowce, które warto znać razem z kontekstem użycia.

Dlaczego przy czasownikach jak dare, dire, scrivere pojawia się a?

Bo te czasowniki łączą się z dopełnieniem dalszym (complemento di termine), czyli wskazują komu coś dajemy lub mówimy.
Dlatego: Ho dato il libro a Marco.

Dlaczego w piacere jest a me, a Maria?

To też dopełnienie dalsze – osoba, której coś się podoba, zawsze stoi z a:

A me piace il gelato
A Maria piacciono i libri