Chciałam powiedzieć, że idę do lekarza. Powiedziałam: vado a il dottore. Mój znajomy się uśmiechnął i poprawił: dal dottore. A ja tylko wzruszyłam ramionami: przecież to tylko dwa małe słowa… Przyimki po włosku zawsze były moją zmorą.
Brzmi znajomo? Jeśli uczysz się włoskiego, to bardzo możliwe, że właśnie przyimki są tą częścią gramatyki, która frustruje najbardziej, choć wydaje się najmniej znacząca. Krótkie, niepozorne słowa — di, a, da, in, con — które decydują o tym, czy zdanie ma sens, czy brzmi naturalnie, czy Włoch cię zrozumie.
Problem w tym, że polski i włoski inaczej widzą relacje w przestrzeni, w czasie i między ludźmi. Tam, gdzie my mówimy „w”, Włoch powie in, a, albo jeszcze coś innego. Tam, gdzie my nic nie mówimy, Włoch doda di, da albo su. I choć nie da się tego wszystkiego opanować od razu, można to uporządkować. Krok po kroku, funkcja po funkcji, przykład po przykładzie.
W tym artykule znajdziesz kompletny przegląd włoskich przyimków: czym są, jak się dzielą, kiedy się łączą z rodzajnikiem, jakie pełnią funkcje i gdzie najczęściej popełnia się błędy. To nie jest jeszcze miejsce na szczegóły — każdy przyimek doczeka się osobnego artykułu. Ale ten tekst pomoże Ci zbudować pierwszą mapę, od której nauka przyimków stanie się prostsza i bardziej przewidywalna.
- Po co komu przyimki po włosku?
- Czym są przyimki i jak działają po włosku?
- Podział przyimków po włosku: proste, złożone, z rodzajnikiem
- Przyimki a znaczenie: miejsce, czas, sposób, cel
- Częste błędy Polaków w użyciu przyimków włoskich
- Jak skutecznie nauczyć się przyimków po włosku?
- FAQ – Najczęściej zadawane pytania o przyimki po włosku
Po co komu przyimki po włosku?
Na początku nauki włoskiego wydaje się, że przyimki to drobiazg. Dwa–trzyliterowe słowa w środku zdania, które niby „jakoś się czuje”. Ale potem przychodzi moment, w którym chcesz powiedzieć, że wracasz z pracy, jesteś u przyjaciela, jedziesz do Włoch, wchodzisz do kuchni i… zaczyna się lawina pytań: „A to będzie di czy da? In czy a? Dlaczego su, skoro to nie jest na górze?”
Przyimki to jeden z tych elementów włoskiego, które tworzą sens zdania, choć same z siebie nie niosą żadnej spektakularnej treści. Są jak zawiasy w drzwiach: niepozorne, ale bez nich wszystko się wali. Trzeba je oswoić — krok po kroku, przykład po przykładzie.
Czym są przyimki i jak działają po włosku?
Przyimek to słowo, które łączy inne wyrazy w zdaniu i pokazuje relacje: miejsca, czasu, sposobu, celu. Po polsku mamy np. w kuchni, do szkoły, z Londynu, o przyimkach. We włoskim działa to podobnie, ale… nie zawsze tak samo.
Przyimek (wł. preposizione) to nieodmienna część mowy, która wskazuje relacje między rzeczownikami, zaimkami lub czasownikami a innymi częściami zdania.
W języku włoskim przyimki mają swoje własne zasady – niektóre z nich się łączą z rodzajnikiem (di + il = del), inne tworzą całe zwroty (accanto a, insieme a). Niektóre występują tylko w określonych kontekstach, np. tra/fra przy czasie i odległości.
Podział przyimków po włosku: proste, złożone, z rodzajnikiem
Żeby się w tym wszystkim nie pogubić, dobrze jest znać trzy podstawowe kategorie przyimków we włoskim:
Przyimki proste (preposizioni semplici)
To krótkie słowa, które występują samodzielnie:
| Przyimek | Znaczenie po polsku |
|---|---|
| di | z, od, o |
| a | do, na, w |
| da | od, z, u |
| in | w, do |
| con | z (kimś/czymś) |
| su | na |
| per | dla, przez |
| tra/fra | między, za (czas) |
Przyimki złożone
W języku włoskim istnieje grupa przyimków, które bardzo często występują przed rzeczownikami z rodzajnikiem określonym (czyli il, la, lo, l’, i, gli, le). Zamiast mówić a il ristorante, Włosi mówią al ristorante. Te połączenia są zwarte, naturalne i obowiązkowe — nie da się ich pominąć ani rozdzielić.
Nie są to więc dwie osobne części zdania, tylko jedna złożona forma, która powstaje z przyimka + rodzajnika.
Dlaczego to ważne?
W języku polskim nie mamy odpowiednika tego zjawiska. Powiemy po prostu do sklepu, na stole, w domu — nie myślimy o tym, czy tam jest jakiś „rodzajnik”, bo rodzajniki są dla nas obce. We włoskim to już inna historia.
Jeśli przyimek poprzedza rzeczownik z rodzajnikiem określonym, to w większości przypadków musimy je połączyć. Nie można powiedzieć su il tavolo – poprawna forma to sul tavolo. Spójrz teraz na to jak każdy z tych przyimków deliatnie zmieni swoją formę po połączeniu się z rodzajnikiem określonym.
Przyimek di + rodzajnik określony
Di + rodzajnik często wyraża przynależność (ktoś należy do czegoś lub do kogoś), ale może też określać część całości albo temat (parlare del film – mówić o filmie).
| Rodzajnik | Forma połączona |
|---|---|
| di + il | del |
| di + lo | dello |
| di + l’ (m/f) | dell’ |
| di + la | della |
| di + i | dei |
| di + gli | degli |
| di + le | delle |
Przyimek da + rodzajnik określony
Da wskazuje na pochodzenie, kierunek (do kogoś) albo funkcję (occhiali da sole – okulary przeciwsłoneczne).
| Rodzajnik | Forma połączona |
|---|---|
| da + il | dal |
| da + lo | dallo |
| da + l’ (m/f) | dall’ |
| da + la | dalla |
| da + i | dai |
| da + gli | dagli |
| da + le | dalle |
Nie wiesz, kiedy użyć di, a kiedy da? Te dwa przyimki często się mylą, a różnica bywa subtelna. Zajrzyj do pełnego porównania: „Di” czy „da”? Jak wybrać właściwy przyimek po włosku
Przyimek a + rodzajnik określony
Przyimek a używany jest z czasownikami ruchu (andare, arrivare) oraz z czasownikami związanymi z procesami myślowymi typu pensare a qualcuno – myśleć o kimś.
| Rodzajnik | Forma połączona |
|---|---|
| a + il | al |
| a + lo | allo |
| a + l’ (m/f) | all’ |
| a + la | alla |
| a+ i | ai |
| a + gli | agli |
| a + le | alle |
Przyimek in + rodzajnik określony
In używa się do krajów, regionów, środków transportu, pomieszczeń — ale nie do miast!
| Rodzajnik | Forma połączona |
|---|---|
| in + il | nel |
| in + lo | nello |
| in + l’ (m/f) | nell’ |
| in + la | nella |
| in + i | nei |
| in + gli | negli |
| in + le | nelle |
Nie jesteś pewien, kiedy użyć a, a kiedy in? Oba mogą oznaczać „w” lub „do”, ale nie są wymienne. Przeczytaj porównanie z przykładami i prostymi zasadami: „A” czy „in”? Różnice, zastosowania i pułapki
Przyimek su + rodzajnik określony
Su nie oznacza tylko „na” w sensie fizycznym — może też oznaczać temat: un libro su Leonardo da Vinci – książka o Leonardzie / na temat Leonarda.
| Rodzajnik | Forma połączona |
|---|---|
| su + il | sul |
| su + lo | sullo |
| su + l’ (m/f) | sull’ |
| su + la | sulla |
| su + i | sui |
| su + gli | sugli |
| su + le | sulle |
Zastanawiasz się, kiedy lepiej użyć su, a kiedy con? Oba przyimki bywają mylące w tłumaczeniu i znaczeniu. Zajrzyj do praktycznego porównania z przykładami: „Su” czy „con”? Jak nie pomylić „na” oraz „z” po włosku
Wyrażenia przyimkowe (preposizioni improprie)
Wyrażenia przyimkowe to wyrażenia, które zawierają przyimek + inne słowo (np. przysłówek lub rzeczownik):
- accanto a – obok
- vicino a – blisko
- lontano da – daleko od
- insieme a – razem z
- davanti a – przed
- dietro a – za
- sopra a – nad
- sotto a – po
Przyimki a znaczenie: miejsce, czas, sposób, cel
Włoskie przyimki dają się uporządkować nie tylko na liście alfabetycznej, ale też według tego, co dokładnie wnoszą do zdania. Jedne mówią, gdzie coś się dzieje, inne – kiedy, jak, albo w jakim celu. Takie podejście nie tylko pomaga zapamiętać znaczenia, ale też wzmacnia intuicję językową, bo od razu uczymy się, do czego dany przyimek „służy”.
W tej sekcji pokażemy najważniejsze przyimki w podziale na cztery grupy: miejsce, czas, sposób i cel. W każdej znajdziesz krótkie objaśnienie, tabelkę z podstawowymi przykładami i ważne uwagi o tym, co warto zapamiętać.
Przyimki miejsca – gdzie coś się dzieje?
Przyimki miejsca odpowiadają na pytania: gdzie jesteś? dokąd idziesz? skąd wracasz?. To właśnie one sprawiają najwięcej trudności początkującym, bo po polsku powiemy „jadę do Włoch”, a po włosku to będzie już nie a Italia, tylko… in Italia. Z kolei „idę do lekarza” to już dal medico. Nie zawsze można zgadnąć.
Najczęstsze przyimki miejsca to: a, in, su, da, tra/fra, ale też wyrażenia złożone jak vicino a, lontano da, accanto a.
| Przyimek | Znaczenie | Przykład |
|---|---|---|
| a | w, do (miasto, punkt) | vivo a Napoli – mieszkam w Neapolu |
| in | w, do (kraj, pomieszczenie) | sono in cucina – jestem w kuchni |
| su | na | il libro è sul tavolo – książka jest na stole |
| da | od kogoś, u kogoś, do kogoś | vado dal dentista – idę do dentysty |
| tra/fra | między | tra due case – między dwoma domami |
| vicino a | blisko | abito vicino alla stazione – mieszkam blisko dworca |
| lontano da | daleko od | la scuola è lontana da casa – szkoła jest daleko od domu |
Wskazówka: Przyimki a i in występują z różnymi typami miejsc. Do miast używamy a (a Roma), do państw i regionów – in (in Sicilia, in Italia). Ale są wyjątki!
Przyimki czasu – kiedy coś się dzieje?
Przyimki czasu są dość przewidywalne, ale… tylko na pierwszy rzut oka. Warto rozróżniać te, które mówią od kiedy coś trwa, jak długo, za ile czasu się wydarzy, a także te, które wyznaczają konkretne ramy czasowe.
Zwróć uwagę na przyimek da, który we włoskim pełni rolę polskiego od i często używany jest z czasem teraźniejszym – co może być zaskoczeniem!
| Przyimek | Znaczenie | Przykład |
|---|---|---|
| da | od (punkt w przeszłości) | studio italiano da due anni – uczę się włoskiego od dwóch lat |
| a | do (koniec przedziału) | dalle otto alle dieci – od ósmej do dziesiątej |
| in | za (czas trwania) | arrivo in dieci minuti – przyjdę za dziesięć minut |
| per | przez (czas trwania) | ho dormito per otto ore – spałem przez osiem godzin |
| tra/fra | za (czas przyszły) | parto fra tre giorni – wyjeżdżam za trzy dni |
Choć tra/fra i per mogą dotyczyć czasu, znaczą coś zupełnie innego. Jeden mówi, jak długo coś trwa, drugi – kiedy się wydarzy. Poza tym, każdy z nich ma jeszcze inne zastosowanie. Zobacz porównanie: Per czy Tra/Fra – kiedy używać którego?
Jeśli powiesz studio italiano da due anni, Włoch zrozumie, że wciąż się uczysz. Używasz teraźniejszości do opisu trwającej czynności.
Ale jeśli powiesz ho studiato italiano per due anni, to znaczy, że już skończyłeś naukę – uczysz się od dwóch lat, ale to było w przeszłości.Czasownik i przyimek muszą iść w parze – „da” w tym przypadku z czasem teraźniejszym, „per” z przeszłym.
Przyimki sposobu – jak coś się dzieje?
Tutaj chodzi o sposób wykonania czynności, towarzystwo, środki, narzędzia. Często pojawiają się przyimki con i senza, a także wyrażenia typu a mano (ręcznie) czy a voce alta (na głos).
| Przyimek | Znaczenie | Przykład |
|---|---|---|
| con | z (kimś/czymś) | parlo con mia sorella – rozmawiam z siostrą |
| senza | bez | pizza senza formaggio – pizza bez sera |
| a | w określony sposób | scrivere a mano – pisać ręcznie |
Warto zapamiętać: „z” to nie zawsze con, ale też di. Polacy często mylą te przyimki, bo w naszym języku „zrobione z drewna” to di legno, a „z tatą” to con papà. Kontekst jest kluczowy.
Przyimki celu – po co, dla kogo?
Tu mamy sytuacje, w których mówimy, że coś jest dla kogoś, w jakim celu, do czego służy. Najczęściej pojawiają się tu per, a, da – i każde z nich niesie inne znaczenie.
| Przyimek | Znaczenie | Przykład |
|---|---|---|
| per | dla, na, w celu | un regalo per te – prezent dla ciebie |
| a | cel czynności, ruchu | vado a studiare – idę się uczyć |
| da | przeznaczenie, funkcja | occhiali da sole – okulary przeciwsłoneczne |
Zapamiętaj: Jeśli coś jest „do czegoś” – jak okulary „na słońce” – to najczęściej będzie to konstrukcja z da. Ale „dla kogoś” – to już zawsze per.
Częste błędy Polaków w użyciu przyimków włoskich
Przyimki po włosku bywają zdradliwe, zwłaszcza dla osób, które uczą się włoskiego jako trzeciego lub czwartego języka po polskim i angielskim. Z jednej strony przypominają te, które znamy, z drugiej – często zachowują się zupełnie inaczej. Dlatego na początku wiele osób popełnia błędy, które mogą wydawać się drobne, ale w oczach Włocha będą po prostu niezrozumiałe.
A zamiast in (i odwrotnie)
Polacy bardzo często mylą a i in, bo w obu przypadkach chodzi o „gdzieś” lub „dokądś”.
Ale po włosku:
- Vado a Roma → jadę do Rzymu (miasto → a)
- Vado in Italia → jadę do Włoch (kraj → in)
- Sono in cucina → jestem w kuchni (pomieszczenie → in)
- Sono a scuola → jestem w szkole (instytucja → a)
🔍 Zasada ogólna:
- a = miasta, miejsca publiczne, konkretne punkty
- in = kraje, regiony, wnętrza, środki transportu
Di zamiast con
W języku polskim „z” to jedno słowo, ale po włosku mamy:
- di – z (materiału, przynależności): una maglietta di cotone
- con – z (kimś, czymś): una cena con amici
Wielu uczących się mówi “parlo di te” mając na myśli „rozmawiam z tobą”, ale to oznacza „rozmawiam o tobie”. Poprawnie: parlo con te.
Przeoczenie połączeń z rodzajnikiem
Zamiast “vado a il ristorante”, uczeń powinien powiedzieć “vado al ristorante”.
Zamiast “la finestra è su il muro”, poprawnie będzie “la finestra è sul muro”.
To nie tylko kwestia estetyki — rozłączone formy są błędne gramatycznie.
Brak konsekwencji w użyciu da
Przyimek da to jeden z najbardziej wielofunkcyjnych przyimków we włoskim. Oznacza zarówno pochodzenie, jak i miejsce, do którego zmierzasz (gdy chodzi o osoby). Przykłady:
- vengo da Milano – pochodzę z Mediolanu
- vado dal dottore – idę do lekarza
- parto da casa – wyjeżdżam z domu
Polacy często zastępują da przyimkiem di lub a, co zmienia całkowicie sens zdania.
W aplikacji Taalhammer można w praktyce uniknąć tych błędów dzięki funkcji klikania w dane słowo: aplikacja pokazuje dziesiątki przykładów zdań z tym samym przyimkiem, w naturalnym kontekście. To pomaga wyrobić nawyk poprawnego użycia — bez wkuwania reguł.
Jak skutecznie nauczyć się przyimków po włosku?
Przyimki po włosku to jeden z tych tematów, których nie da się opanować raz na zawsze przy jednym stole z gramatyką. Wymagają osłuchania, obycia z kontekstem i powtarzalności. Dlatego nauka przyimków powinna wyglądać inaczej niż np. nauka końcówek czasowników czy zasad użycia rodzaju męskiego.
Jakie metody działają?
Przy nauce przyimków warto zastosować podejście kontekstowe i progresywne — czyli uczyć się ich:
- w zdaniach, a nie w izolacji,
- w parach znaczeniowych (np. in vs a, di vs da),
- przy okazji innych tematów (np. kuchnia, podróże, czas wolny),
- z natychmiastowym powtórzeniem, najlepiej z modyfikacją zdania.
To podejście nazywa się uczeniem przez ekspozycję — nie uczysz się regułek, tylko rozumiesz, jak przyimki działają, bo je widzisz i przetwarzasz w użyciu.
Przykład w zdaniu: zamiast uczyć się pary „in = w”
Możesz zapamiętać i przećwiczyć całe grupy zdań:
| Włoski | Polski |
|---|---|
| Sono in cucina. | Jestem w kuchni. |
| Vado in ufficio. | Idę do biura. |
| Abita in Italia. | Mieszka we Włoszech. |
| Lavora in ospedale. | Pracuje w szpitalu. |
Po kilku takich zdaniach intuicja zaczyna działać. Nie potrzebujesz reguły – masz schemat myślenia.
Aplikacje, które pomagają
Nie wszystkie aplikacje uczą przyimków skutecznie. Wiele z nich pokazuje słówka pojedynczo, bez kontekstu, co w przypadku przyimków zupełnie nie działa.
Taalhammer podchodzi do tego inaczej:
- każde słowo (np. in, da, con) możesz kliknąć,
- pojawiają się całe listy zdań, fraz i tekstów z tym przyimkiem,
- możesz dodawać do nauki te zdania, które brzmią naturalnie i są dla Ciebie przydatne,
- aplikacja uczy Cię powtarzać je z odtworzeniem kontekstu – aż przyimek staje się automatyczny.
„W nauce przyimków najważniejsze nie są reguły, tylko powtarzanie logicznych zdań. Nie uczysz się, że a + il = al – uczysz się, że vado al mercato to jedno z tych zdań, które po prostu masz w głowie.”
FAQ – Najczęściej zadawane pytania o przyimki po włosku
Czy we włoskim zawsze trzeba używać przyimków?
Tak, przyimki są we włoskim obowiązkowe i często całkowicie zmieniają znaczenie zdania. Nie można ich pominąć. Bez nich zdanie będzie niezrozumiałe albo błędne gramatycznie. Włoski nie dopuszcza pominięć typu „jadę Włochy” – musi być in Italia.
Jak odróżnić „a” od „in”?
To jedno z najtrudniejszych pytań, bo oba przyimki mogą oznaczać „w” lub „do”.
Ogólnie:
- a stosuje się z miastami, miejscami publicznymi i osobami (np. a Roma, a scuola, a casa di Luca),
- in z krajami, regionami, pomieszczeniami, środkami transportu (np. in Italia, in cucina, in treno).
W praktyce najlepiej zapamiętywać gotowe wyrażenia.
Czy „da” to zawsze „od”?
Nie. Da jest bardzo wszechstronnym przyimkiem. Może znaczyć:
- od: vengo da Napoli – pochodzę z Neapolu
- do kogoś: vado dal medico – idę do lekarza
- u kogoś: sono da mia nonna – jestem u babci
- od kiedy: studio italiano da due anni – uczę się włoskiego od dwóch lat
- do czego służy coś: occhiali da sole – okulary przeciwsłoneczne
Zawsze patrz na kontekst.
Co to znaczy „przyimki łączące się z rodzajnikiem”?
To połączenia, które powstają, gdy przyimek występuje razem z rodzajnikiem określonym. Włoski łączy je w jedno słowo, np.:
- a + il = al
- di + la = della
- in + i = nei
Te połączenia są obowiązkowe – nie wolno mówić a il, tylko al.
Dlaczego „parlo con te”, a nie „parlo di te”?
Bo con znaczy „z kimś”, a di – „o kimś”.
- Parlo con te = Rozmawiam z tobą
- Parlo di te = Mówię o tobie
To jedna z najczęstszych pułapek dla Polaków.
Czy są wyjątki od reguł z przyimkami?
Tak, bardzo wiele! Włoski opiera się mocno na utartych wyrażeniach i konstrukcjach, które trzeba zapamiętać jako całość, np.:
- a casa – w domu
- in centro – w centrum
- da solo – samodzielnie
- su internet – w internecie
Nie wszystkie da się wyjaśnić logicznie — warto się ich po prostu nauczyć przez kontakt z językiem.
Related Posts
„Ci vuole” i „ci vogliono” w języku włoskim: co znaczą, kiedy ich używać i jak się ich nauczyć z Taalhammerem
Crocifissa i Pasquale. Najdziwniejsze włoskie imiona z tłumaczeniem – TOP 26 według Taalhammera
Kiedy używać passato prossimo i imperfetto w języku włoskim? Gramatyka włoska z Taalhammerem
13 włoskich słów nieprzetłumaczalnych na polski — poznaj sekrety języka z Taalhammerem
“Ti amo” vs “ti voglio bene”? Jak poprawnie wyznać miłość po włosku
